Dit mag wel: groente, eieren, vis, vlees, brood, yoghurt en fruit. Dit mag niet: pizza, burgers met paneerlaagjes en chocovlokken op het brood. Dorien, José en Danja aten drie weken lang alleen ‘echt’ eten.
Echt eten
Eten volgens de principes van de natuurvoeding houdt in dat de voeding die je gebruikt, zo natuurlijk mogelijk geproduceerd wordt. Een ei van een kip die scharrelde op het erf. Aardbeien van de koude grond. Brood van alleen meel, water en gist. Door te eten zoals de natuur het biedt, krijgen we voedingsstoffen (antioxidanten, mineralen en vitaminen) zo goed mogelijk binnen.
Echt eten heeft dus geen nepkleur of nepsmaak door een E-nummer. Het is niet nep-zoet door kristalsuiker. En ook witbrood of witte pasta ‘mag’ niet omdat dit is gemaakt van gepelde en gezeefde graankorrels (geraffineerd).
In het gezondNU-experiment eet Danja geen geraffineerde graanproducten (dus alleen volkorenbrood, volkorenpasta en zilvervliesrijst), José geen geraffineerde suiker (dus alleen natuurlijke zoetstoffen zoals honing ) en Dorien eet alleen eten zonder kunstmatige toevoegingen (dus geen synhthetische E-nummers).
Dorien: geen e-nummers
Geen E today
Zie ik het zitten drie weken te leven zonder E-nummers? Mijn eerste gedachte is: een makkie! Ik eet heel bewust. Mijn vriend en ik koken iedere dag vers. Groenten komen uit het biologische groentepakket en vlees komt van de biologische slager. Magnetronmaaltijden eten we nooit en pakjes of potjes worden in onze keuken niet gebruikt. Dat zie ik wel zitten dus.
De komende drie weken gaan dus de synthetische E-nummers in de ban. Met de natuurlijke is niks mis. Maar hoe weet ik welke dat zijn? E-nummers heb je van E100 tot en met E1520. Ik kan toch moeilijk alle nummers uit mijn hoofd leren?
Gelukkig biedt bol.com raad. In het boekje ‘Wat zit er in uw eten?’ worden alle E-nummers ingedeeld in categorieën: groen is ‘niets aan de hand’, oranje is ‘oppassen geblazen’ en rood moet ik ‘absoluut vermijden’. Het vermeldt ook eventuele bijwerkingen. Sommige deskundigen vinden het te rigide en ongenuanceerd (zie ook kader), maar dit boek zit vanaf nu in mijn boodschappentas.
Inspectie
Eerst maar eens de koelkast en de voorraadkast aan een grondige inspectie onderwerpen. Wat blijkt: ik eet veel meer additieven dan ik had gedacht. Bouillonblokjes, mayonaise, mosterd, margarine … Het barst hier in huis van de E-nummers. Sommige ontdekkingen zijn best schokkend. In mijn mayonaise zit E385, oftewel: EDTA. Die stof is volgens mijn boekje gevaarlijk voor kinderen. In Australië is hij zelfs verboden. Ik zet de pot terug in de koelkast. Maar dat voelt niet goed. Ga ik over drie weken dan wél weer EDTA eten? Na twee dagen besluit ik hem toch weg te gooien. Zodra ik weer in de supermarkt ben, koop ik een biologische pot.
Ik loop de eerste dagen tegen nog veel meer vreemde dingen aan. Nooit geweten dat er E471 in krentenbollen zat en ook niet dat heel veel prefab-producten (bouillons, soepen, ketjap, diepvriesproducten, snoep en chips) barsten van de E621. Dit nummer staat voor mononatriumglutamaat, ook wel ve-tsin genoemd en is een omstreden smaakversterker. Het stimuleert de smaakpapillen. Door E621 eet je bijvoorbeeld een zak chips in één keer leeg.
De keuken is inmiddels E-nummervrij. Alle E-nummerhoudende producten zijn vervangen door biologische alternatieven. Bij de boodschappen, gaat het boek mee.
Toch garandeert een E-nummervrije keuken geen E-nummervrij dieet. Want ook buitenshuis kom je ze voortdurend tegen. Elke dag sla ik iets af: een koekje bij de koffie tijdens een interview, gebak op een verjaardag, bitterballen bij de borrel. Sommige mensen snappen het en vinden het een interessant experiment, anderen willen er liever niets over horen. Dat verbaast me, maar op den duur besluit ik dat ik er maar beter niets meer over kan vertellen om vervelende discussies te vermijden.
Japanner
Net als ik er na twee weken lekker in zit, gaan mijn drie beste vriendinnen naar de Japanner. Of ik mee ga. ‘Mwah’, mompel ik niet erg enthousiast. Ik ben dol op Japans eten, maar ben er inmiddels achter dat je al je eten zelf moet bereiden als je geen E-nummers wilt eten. ‘Hoezo niet? Je bent dol op Japans!’, zegt één van hen met grote ogen van verbazing. ‘Mmm’, zeg ik weer. ‘Gewoon niet zo’n zin.’
Als zij op vrijdagavond aan de sushi zitten en ik thuis aan mijn zelfbereide biologische risotto, besef ik plotseling dat het weliswaar mogelijk is geen E-nummers te eten, en misschien ook heel gezond, maar dat mijn sociale leven er niet veel beter op wordt. Misschien leef ik wel langer zonder E-nummers, maar de vraag is of ik er ook gelukkiger van word. Dus ben ik stiekem toch wel blij dat het er bijna op zit. Ik denk dat ik dat maar eens moet vieren. Met een etentje bij de sushibar.
Danja: geen witmeel
De volkorenfictie
Drie weken geen witmeel, dat moet te doen zijn. Maar al na een paar dagen blijkt het lastiger dan gedacht. De volkoren ontbijtkoek van Peijnenburg is niet volkoren. Het volkorenbrood van Albert Heijn is ook niet door naar de volgende ronde. En de volkoren crackers van de Boni … Dit waren mijn drie weken zonder witmeel, witte pasta en witte rijst.
Ik begin simpel; ik vervang mijn brood door volkorenbrood en roggebrood. En ik eet geen koekjes of bladerdeegdesserts; die worden alleen gemaakt van meel.
Maar al snel blijkt dat geraffineerde graan in bijna al mijn levensmiddelen zit. Mijn verbazing stijgt steeds verder als ik lees dat gemodificeerd tarwezetmeel, tarwebloem, volkorenbloem (dat volkoren lijkt maar het niet is, bloem blijft immers bloem) in werkelijk alle blikjes, zakjes en bakjes zitten. Cup-a-soup, chocoladerepen, paprikachips, drop en zelfs in vruchtenhagel zit tarwebloem.
Maar wat ik nog schokkender vind, is dat veel geraffineerde granen in de producten zitten die zichzelf ‘volkoren’ noemen. Als ik het etiket lees van de volkoren crackers van de Boni, blijkt dat daarin ook gewone bloem zit.
Een oplossing om deze producten te vervangen, is niet onmogelijk. Maar het is zeker ook niet makkelijk. Alleen het brood van de natuurwinkel is volgens mij gegarandeerd honderd procent volkoren. En gek genoeg de vaak iets goedkopere producten ook. De volkoren ontbijtkoek van Albert Heijn is wel echt volkoren, die van Peijnenburg niet. En ook de goedkoopste crackers van de Boni zijn van honderd procent volkorengraan.
Voor mij als vegetariër is het extra moeilijk om volledig zonder bewerkte graanproducten te eten. In vrijwel alle vleesvervangers zit tarwebloem. En dan blijft er niet veel over. Ik ben overgeleverd aan onbewerkte quorn en tofu. Ook de keuze van het warme eten ’s avonds is beperkt, volkoren lasagnebladen zijn in de gewone supermarkt niet makkelijk te krijgen en ook in volkorenpasta’s is een beperkte keus. Zilvervliesrijst is gelukkig wel overal te koop. Maar in de kaassaus, mayonaise en vegetarische jus zit tarwebloem, dus die vallen af. En wat is tarwe-eiwit? Voor de zekerheid vermijd ik ook producten wat tarwe-eiwit bevat.
Resultaat
Dat ik meer volle graanproducten eet, merk ik wel aan mijn lichaam. De vezelrijke producten geven langer een vol gevoel en ik ga dus minder eten. Bovendien heb ik meer energie en minder trek in tussendoortjes. En dat is te merken aan de weegschaal.
Maar mijn conclusie? Drie weken geen geraffineerde graanproducten eten, is lang niet zo makkelijk, als ik dacht. Een ingrediënt dat bijna overal inzit, sluit een heleboel producten uit. Dat maakt gevarieerd eten een stuk lastiger. Drie weken lang overgeleverd zijn aan roggebrood, volkorenbrood van de natuurwinkel en tofu – ik vond het geen pretje.
José: geen suiker
Een hork zonder suiker
Kan eten zonder suiker, mij (iets) beter maken? Toegegeven; het is een ambitieuze vraag. Maar de tijd is aangekomen die proef op de som te nemen en ik stop (eventjes) helemaal met suiker eten.
Wie geen suiker eet, wil vast afvallen, denkt iedereen. Maar dat is voor mij niet de reden dat ik wil stoppen met het eten van suiker. De reden is serieuzer. Ik heb een ontstekingsziekte en elke natuurgeneeskundige arts die ik de afgelopen jaren sprak, zegt dat geraffineerde suiker ontstekingen bevordert. (Hetgeen overigens ook geldt voor andere geraffineerde producten zoals witmeel).
Al een tijd speel ik daarom met de gedachte anders te gaan eten. Alleen; wanneer begin je? Niet op de dag dat er op gebak wordt getrakteerd, dat spreekt voor zich. Niet op de dag dat je chocopasta in de keukenkast ontdekt. En als je ziet dat pindakaas zónder toegevoegde suiker drie keer duurder is dan de gewone met suiker, stap je ook niet over op een suikerloos bestaan. Je begint dus nooit.
Maar nu werd het concreet aan me gevraagd tijdelijk te stoppen met suiker. En ja, dat wilde ik dus eigenlijk dolgraag, gezien mijn ziekte. Ik zocht alleen nog de stok achter de deur. En die kreeg ik nu in mijn schoot geworpen.
Ik verwacht de komende drie weken alleen vriendelijk (maar beslist!) te bedanken voor gebak en koekjes. Want fris drink ik niet en ook in mijn koffie en thee zit geen suiker. Easy breasy.
Ik koop jam en stroop zonder toegevoegde suikers. Als toetje eet ik yoghurt met diksap. Eet rozijnen en abrikozen voor de lekkere trek. Oh ja, de koekjes op het terras gaan naar de vogels.
En dat gaat me allemaal verrassend makkelijk af. Opvallend: de vier-uur-trek is ook ineens weg. Psychisch? Of komt dat juist omdat ik geen suiker eet en dus geen last heb van de beruchte suikerdip?
Suiker in ham
Maar is mijn suikerloze bestaan makkelijk? Nee. Want ‘nee zeggen’ tegen traktaties en je broodbeleg vervangen, is één. Maar waarmee ik geen rekening houd, is de schaal waarop suiker door ons dagelijkse voeding wordt geroerd. Suiker wordt bijna overal aan toegevoegd. Het zit in brood. In mayonaise. Zelfs in ham! In crackers. Er zit een lading suiker in cruesli. In kant-en-klare soep, cappuccino uit de automaat, chips, pizza en ketjap: ook suiker. Gekkigheid natuurlijk, want wie zelf pizza, soep of cappuccino maakt, staat nooit met de suikerpot te strooien. Wie geraffineerde suiker wil uitbannen moet dus echt altijd vers koken. En etiketten lezen.
Maar het moeilijkst is dit: wat doe je als de buurvrouw je spontaan koffie met chocola brengt als je buiten op een bankje zit? Als je kinderen als verrassing koekjes voor je bakken? Als bezoek een taart meebrengt? Wat doe je met een stuk halfopgegeten dure chocola, dat je kind niet meer wil? Suiker zit niet alleen in al ons eten, het zit ook in onze sociale genen. Een traktatie afslaan, een cadeau weigeren, lekker voedsel in de afvalbak mikken – je doét het niet. En nu ik dat wel doe, voel ik me een onaangepaste hork.
Dan de hamvraag; had ik minder last van ontstekingen? Daarop heb ik geen antwoord. Ik had geen tussentijdse terugval. Er kwamen geen nieuwe ontstekingen bij. Maar kwam dat door de suiker of door mijn medicijnen?
Toch deed ik eindelijk zélf iets tegen mijn ziekte. En dat voelde helend, ik voelde me sterk. Zoet succes uit onverwachte hoek.
Henny de Lint, diëtist en natuurvoedingsdeskundige, reageert op dit artikel:
“Wie wil eten zonder e-nummers raad ik een ander naslagwerk aan dan het boek dat Dorien gebruikte. In dit boek staan namelijk te veel fouten. Ook natuurlijke e-nummers zijn volgens dit boek rood of oranje,maar dat is dus onterecht. Het Voedingscentrum heeft een boek over E-nummers (‘Weet wat je eet’, € 7,95, voedingscentrum.nl) of kijk op de, onafhankelijke, website van Wageningen Universiteit: food-info.net). En jammer dat Dorien haar dinertje in het Japanse restaurant heeft afgezegd. Een goede Japanse keuken werkt alleen met verse ingrediënten en hier kun je dus juist prima eten zonder E-nummers.”
“Danja, die geen bloem (witmeel) at vroeg zich af of ze tarwe-eiwit kan eten. Dat had ze inderdaad kunnen doen. Het eiwit is een product uit het graan komt en is dus geen meel of bloem. Ook schrijft Danja dat ze alleen brood uit de natuurvoedingswinkel kan kopen, maar ook Zonnatura-brood van de Albert Heijn is volledig volkorenbrood!”
Over E-nummers
Waarom moeten we E-nummers mijden? Natuurdiëtist Judith Rondeel: “Niet alle E-nummers zijn ‘fout’. Je hebt ook natuurlijke E-nummers die door je lichaam makkelijk kunnen worden afgebroken. De synthetische, de stoffen die door je lichaam niet goed kunnen worden afgebroken, kun je beter mijden. Onze lever heeft het al zwaar genoeg door de stress en de milieu-invloeden van deze moderne tijd. Bovendien komen die additieven vaak voor in producten die sowieso al niet erg gezond zijn. Vaak zit er bijvoorbeeld ook veel suiker in. Die additieven worden gebruikt producten langer houdbaar te maken. Ze hebben een gemaksfunctie. Maar in principe horen ze natuurlijk niet in bijvoorbeeld brood thuis. Eet zo natuurlijk mogelijk, dan belast je je lever minimaal. Eet dus zoveel mogelijk vers en biologisch en zo min mogelijk prefab en pakjes. Maar wees er wel relaxed in. Een compleet E-nummerloos dieet is praktisch onmogelijk in deze tijd. Als er af en toe toch een E-nummer tussendoor glipt, is dat echt niet erg.”
Alleen volkoren – zelf proberen
- Kies voor volkorenpasta of zilvervliesrijst;
- Volledig volkorenbrood is het Zonnatura-brood, volkorenbrood van de natuurwinkel en ook roggebrood is volledig volkoren;
- Eet bij vlees, vis of vegetarische burgers niet de gepaneerde varianten;
- Let op levensmiddelen in poedervorm, hierin wordt meestal bloem als bindmiddel gebruikt;
- Kies als vegetarische variant onbewerkte tofu, quorn, tempeh; deze zijn plantaardig en bevatten geen bewerkte granen;
- Kies ook voor peulvruchten, noten en zaden.