Wie veel medicijnen slikt, vraagt het maximale van zijn maag, lever en nieren. Reden te meer om deze organen extra te beschermen. Vier deskundigen geven advies.
De vragen werden voorgelegd aan:
- Johan Bolhuis, natuurarts en columnist gezondNU
- dr. Gert Schuitemaker, orthomoleculair apotheker en auteur
- Marijke de Waal-Malefijt, natuurdiëtist en auteur
- dr. Ivan Wolffers, arts en auteur van ‘Medicijnen’, standaardwerk over geneesmiddelen
Kan ik de bijwerkingen van Prednison voorkomen?
Ivan Wolffers: “Heel moeilijk. Prednison of Prednisolon verhoogt de kans op osteoporose, waardoor spontaan botbreuken kunnen optreden. Het maakt de spieren dunner en zwakker. En verhoogt de kans op maagdarmbloedingen. Dat zijn serieuze bijwerkingen. Op allerlei manieren is getracht daar iets aan te doen, zonder dat nu echt een oplossing is gevonden. Met gezond verstand kunt u proberen de schade te beperken. Gebruik bijvoorbeeld niet tegelijk met prednisolon een pijnstiller uit de NSAID-groep, zoals diclofenac of ibuprofen. Ook niet kortdurend. Want dat is écht vragen om problemen in het maagdarmkanaal. De natuurlijke verdediging van de maag verdwijnt hierdoor. Het risico op maagbloedingen bij gelijktijdig gebruik van Prednison en een NSAID is erg groot.”
Moet ik mijn maag beschermen bij gebruik van een pijnstiller (NSAID)?
Ivan Wolffers: “Wanneer u ouder bent dan 70 jaar en bijvoorbeeld diclofenac, ibuprofen of naproxen slikt, hebt u standaard iets nodig voor bescherming van de maag. Ook al gebruikt u het middel maar heel kort. Toch schrijft slechts één op de drie huisartsen in dit soort gevallen maagbescherming voor zoals een maagzuurremmer, of een combinatie van diclofenac en misoprostol. Maagbeschermers kunnen uiteraard ook weer bijwerkingen geven. Daarom moeten we ze alleen te slikken als het écht nodig is. Maar dat geldt uiteraard voor alle medicijnen, en zeker voor NSAID’s. Verschillende onderzoeken, waaronder recent een groot onderzoek in Denemarken, laten zien dat diclofenac bij gezonde mensen de kans op een hartaandoening verdubbelt. Bij pijn is paracetamol daarom een veiliger optie dan diclofenac. En vergeet niet dat veel pijnstillers die zonder recept bij de supermarkt verkrijgbaar zijn (zoals ibuprofen) vaak óók behoren tot de NSAID’s.”
Klopt het dat langdurig gebruik van maagzuurremmers kan leiden tot neurologische klachten?
Gert Schuitemaker: “Uit onderzoek blijkt dat chronisch gebruik van maagzuurremmers verbonden is met een 4,5 keer verhoogde kans op een vitamine B12-tekort. Deze vitamine wordt minder goed opgenomen bij een sterke zuurremming. Omdat de B12-voorraden in het lichaam relatief groot zijn, worden de effecten van dit vitaminetekort meestal pas na langere tijd zichtbaar. Wie drie tot vijf jaar maagmiddelen gebruikt, is op een bepaling van de vitamine B12-spiegel aangewezen. Ook als klachten ontbreken. Wanneer er symptomen zijn die kunnen wijzen op een B12-tekort, zoals bloedarmoede, neurologische klachten of cognitieve achteruitgang, dan moet onmiddellijk het vitamine B12-niveau worden bepaald. De neurologische effecten van een B12-tekort zijn namelijk onomkeerbaar.”
Door mijn medicijnen gaat mijn lever langzaam achteruit. Hoe ondersteun ik mijn lever?
Marijke de Waal Malefijt: “Een van de functies van de lever is het verwerken en onschadelijk maken van uitwendige gifstoffen, zoals medicijnen. De lever bestaat grofweg uit zes ‘ontgiftingsfabrieken’. Elke fabriek verwerkt weer andere producten: de één is gespecialiseerd in paracetamol en de ander in antibiotica. De lever heeft voedingsstoffen nodig om deze fabrieken goed te kunnen laten werken, zoals vitaminen, mineralen en aminozuren. Er is altijd een minimale hoeveelheid voeding nodig om de lever in vorm te houden. Een lever die achteruitgaat of verzwakt is, heeft echter méér voedingsstoffen nodig. Dat kun je de lever aanbieden door vaker asperges, avocado, cottage cheese, noten en gevogelte te eten. In mijn leverboek ‘Het Energie Herstelplan’ staan recepten waarmee je de lever steunt en verwent.”
Waarom is het extra slecht voor mijn lever als ik naast de medicijn ook alcohol drink of bespoten groente eet?
Marijke de Waal Malefijt: “Het afbreken van alcohol kost de lever extra voedingsstoffen, waaronder B-vitamines, selenium, gluthation, magnesium, mangaan, molybdeen en ijzer. Alcohol heeft geen nut in het lichaam, maar de lever moet daardoor wel harder werken. Denk in dit geval ook aan bespoten groente. Hierbij geldt hetzelfde: het lichaam kan er niks mee. En alles waar het lichaam niks mee kan, moet de lever verwijderen. Dit belast de lever enorm. Bovendien heeft de lever te maken met meer gifstoffen, bijvoorbeeld als we op de fiets zitten en autowalmen binnenkrijgen. Allemaal zaken waarvoor de ontgifting van de lever extra toeren moet draaien.”
Ik heb kanker en word nu behandeld met chemotherapie. Hoe kan ik het risico van gewichtsverlies verkleinen?
Johan Bolhuis: “Door extra inname van lijnzaadolie, kokosvet of rode palmolie. Dit is een goede bron van calorieën. Het bestrijden van gewichtsverlies is ongelooflijk belangrijk. Ondervoeding is in minstens veertig procent van de gevallen de oorzaak van sterfte van mensen met kanker. Ook heeft tachtig procent van de mensen met kanker een te laag albuminegehalte, wat een teken is van ondervoeding.
Er zijn ook andere manieren om gewichtsverlies tegen te gaan: eet vette vis, amandelen, walnoten, hazelnoten, pecannoten, paranoten, pijnboompitten, biest (de eerste melk van een koe of paard) en wei-poeder. Gebruik eventueel in overleg met de behandelaar bijvoeding. Bijvoorbeeld Prosure, op basis van soja met visolie.
De lijnzaadolie, kokosvet of rode palmolie hebben naast het tegengaan van gewichtsverlies andere belangrijke effecten. Zo remt lijnzaadolie de groei van kankercellen. Van palmvet en kokosvet is beschreven dat het de geprogrammeerde celdood (‘apoptose’) van kankercellen bevordert. Tot zes eetlepels per dag is geen probleem, mits ook extra vitamine E wordt geslikt. Eventueel kunt u in plaats van lijnzaadolie levertraan innemen. Dit ook kankerremmend, maar smaakt viezer. Tot slot: ook yoga kan helpen minder last te hebben van de bijwerkingen van chemo- en radiotherapie.”
Ik slik al jaren een anticonceptiepil. Sindsdien heb ik vaker hoofdpijn. Hoe kan ik mijn lichaam beschermen tegen bijwerkingen?
Marijke de Waal Malefijt: “Als we de lever zien als ‘zes ontgiftingsfabrieken’ zijn er zeker drie die worden belast met door het gebruik van de pil, die vooral roofbouw pleegt op de B-vitamines, zink en magnesium. Als de lever tekorten gaat oplopen, in het bijzonder van vitamine B6, vitamine B12 en foliumzuur, kan dat worden aangevuld met specifieke voedingsmiddelen. Maar ik ben er voorstander van dat met een goede multivitamine te doen. Daarmee kun je hoofdpijn voorkomen. En verder: wees lief voor de lever. Pas bijvoorbeeld op met ongezonde vetten, alcohol en koffie. De fabrieken waar de pil wordt afgebroken, zijn dezelfde fabrieken als waar koffie en alcohol doorheen gaan. Als het allemaal te veel wordt voor de lever, zegt deze: ‘Het één ruim ik op, het ander laat ik zitten’. Dat kan resulteren in hoofdpijn. Bij een zogenaamde levergalhoofdpijn, die zich kan uiten bij de slapen en tussen de wenkbrauwen, kan het raadzaam zijn om naar een acupuncturist te gaan. Met acupunctuur kun je de lever energetisch weer op gang helpen.”
Tot slot: hoofdpijn bij pilgebruik komt vaak voor in de stopweek, door het plots niet slikken van de hormonen. Dat heeft in dat geval dus niets te maken met een overbelaste lever.
Ik gebruik de combitherapie tegen hiv, wat de kans op hart- en vaatziekten schijnt te vergroten. Hoe kan ik dit risico verkleinen?
Ivan Wolffers: “Op verschillende manieren. Hiv-remmers werken niet direct op het hart. Ze vergroten de risico’s via een grotere kans op het metabool syndroom (dit is een combinatie van vier veelvoorkomende aandoeningen: een hoge bloeddruk, suikerziekte, verhoogd cholesterol en overgewicht). Het risico op dit metabool syndroom kunt u echter via andere factoren beperken. Het is bekend dat als je voldoende beweegt en gezond eet niet meer kans op dit metabool syndroom hoeft te krijgen. Stop ook met roken, want dat heeft een ongunstige invloed op de ontwikkeling van dit syndroom. Hou daarnaast het cholesterolgehalte binnen de perken. En ga na of sprake is van een verhoogde bloeddruk. Zo ja, laat dit dan behandelen. Dit kan met een bloeddrukverlagend middel.”
Hoe kan ik mijn spieren beschermen tegen de negatieve invloed die cholesterolverlagers hierop kunnen hebben?
Gert Schuitemaker: “Cholesterolverlagers ofwel statinen blokkeren niet alleen de aanmaak van cholesterol, maar ook van coënzym Q10 dat de spieren van energie voorziet. Bijna twintig jaar geleden deponeerde een statinenproducent twee opmerkelijke patenten. Het betrof een combinatie van een statine met coënzym Q10. Dit om de ‘ongewenste Q10-onderdrukking en daaruit voortvloeiende spierproblemen’ te compenseren. Deze combinatiepil kwam er uiteindelijk nooit, omdat onderzoek hiernaar te kostbaar zou zijn. Toch hebt u ook coënzym Q10 nodig, als u een statine slikt. Bijvoorbeeld 300 mg per dag.”
Door mijn medicijnen gaan mijn nieren langzaam achteruit. Hoe ondersteun ik mijn nieren?
Marijke de Waal Malefijt: “Dat kan op verschillende manieren. Binnen de reguliere geneeskunde worden verschillende voedingsadviezen gegeven, zoals niet te veel zout gebruiken, voldoende drinken en de eiwitinname beperken. Binnen de Chinese en Ayurvedische geneeskunde is veel geschreven over hoe je de nierenergie kunt beschermen door niervoedende producten te eten. Dit houdt onder meer in geen vlees, maar wel vis. Kortom: de goede eiwitten gebruiken. Kies bij voorkeur voor vissen die arm zijn aan kwik, zoals de kleinere vissoorten. Ook zwarte bonen, adukibonen en nierbonen zijn helend voor de nieren. Kies ook de goede vetzuren, zoals omega-3. Bijvoorbeeld in de vorm van een koudgeperste walnootolie.”