Naar de huisarts met het probleem ‘een droge vagina’, durven we niet. En bespreken met de buurvrouw al helemaal niet. Hoe een normaal overgangsverschijnsel nog steeds een taboe is. Met simpele oplossingen.
Wie denkt dat in deze moderne tijd alles bespreekbaar is, ook als het seksuele problemen zijn op huis-tuin-en keuken-niveau, zou eens moeten praten met Henriëtte Rijsdijk.“‘Je denkt toch niet dat ik als vrouw op leeftijd een glijmiddel afreken bij een meisje van negentien bij de drogist? Ik zou me rot schamen!’, dit soort reacties krijg ik standaard.”
Rijsdijk is verpleegkundige bij Care for Women, een organisatie die is gespecialiseerd in klachten met betrekking tot vrouwen en hormonen. Ze weet uit al die honderden gesprekken die ze in de afgelopen jaren voerde met vrouwen twee dingen zeker: vaginale droogte speelt bij bijna elke vrouw in de menopauze. En: bijna geen enkele vrouw zal er zelf over beginnen.
Daarom begint ze er zelf maar over. “Tijdens het consult breng ik alle veranderen tijdens de overgang ter sprake. De opvliegers, de emotionele instabiliteit. En ook het droger worden van de slijmvliezen bij de ogen, mond en vagina. Negen op de tien vrouwen herkent de vaginale droogheid. Als ze dat niet tijdens het eerste gesprek beamen, dan wel in het tweede of derde gesprek.”
Wel bij ziekte
Vaginale droogte is gek genoeg wél bespreekbaar als het een medische oorzaak heeft. “Bij hormoontherapie bij borstkanker is het bijvoorbeeld een bekende bijwerking. En bij die groep vrouwen wordt het wel genoemd. Maar het zou voor al die andere vrouwen van 48 jaar en ouder die het waarschijnlijk ervaren of gaan ervaren, zou het ook bespreekbaar moeten zijn.”
Door de droge vagina, wordt vrijen een pijnlijke zaak. En juist het niet vrijen brengt vrouwen in een vicieuze cirkel, weet Rijsdijk. “Een oplossing voor vaginale droogte is juist seksueel actief te zijn. Als spieren in de vagina verslappen en slecht doorbloed zijn, versterkt dat de vaginale droogte. En wie droog is, of zelfs door die droogte jeuk krijgt in de vagina, zal nóg minder een seksuele prikkel voelen.”
Benader het probleem daarom praktisch, is haar advies. “Het is natuurlijk ontzettend onromantisch als je tegen je man zegt: ‘Pak even de tube’. Dat doodt elke seksuele lust. Ik adviseer daarom voor het naar bed gaan, standaard een dun laagje met glijmiddel aan te brengen. Als het van vrijen komt, hoef je niet alsnog die tube te pakken. Als het er niet van komt, was je het er gewoon de volgende dag weer uit.”
3 ‘droge’ misverstanden
Niet waar: niet alleen een probleem bij seks
Wie last heeft van een droge vagina ervaart niet alleen een probleem bij seks. Ook naar de wc gaan, fietsen, een tampon inbrengen of een strakke broek dragen kan ongemakkelijk worden. Doodgewone zaken dus.
Door de droogheid ontstaan irritaties, die nog meer ongemakken veroorzaken zoals jeuk. Ook wordt de vagina kwetsbaar voor infecties. Hygiëne is dan ook extra belangrijk (niet wassen met zeep, alleen met lauwwarm water!). Wanneer u niets met die droogheid doet, kunnen er tijdens het vrijen zelfs barstjes of scheurtjes rondom de vagina-ingang ontstaan en zo gaat het van kwaad tot erger.
Waar: Juist seksueel actief blijven
Er zijn diverse manieren om droogheid te voorkomen of te verminderen. Een actief seksleven is er een van. Vrijen houdt de vagina gezond, omdat het de slijmvliezen doorbloedt en stevig houdt. Daardoor optimaliseert ook de vochttoevoer. Daarnaast belangrijk zijn bekkenbodemoefeningen. Daarmee traint u de vaginale spieren en wordt de bloedtoevoer plus de ‘vochthuishouding’ in de schaamstreek versterkt.
Niet waar: alleen bij vrouwen in de overgang
Bij vaginale droogheid wordt al snel gedacht aan een terugloop van de aanmaak van het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Toch is dit kwaaltje niet iets dat per definitie alleen 50-plus vrouwen in de overgang treft. Ook tijdens de zwangerschap of in de periode daarna waarin vrouwen borstvoeding geven, treedt droogheid op doordat er (tijdelijk) minder oestrogeen gemaakt wordt.
Daarnaast kunnen minder voor de hand liggende zaken de droogheid in de hand werken. Denk aan stress, roken en medicijngebruik (middelen tegen verkoudheid, de pil, allergieën, incontinentie, plaspillen, kalmeermiddelen en sommige antidepressiva). Verder krijgen vrouwen met een aantal chronische aandoeningen er vaginale droogheid als extra ongemak bij. Dit treedt met regelmaat op bij ziektes zoals diabetes, Syndroom van Sjögren, endometriose en nieraandoeningen. Vrouwen die vanwege kanker chemotherapie hebben gehad, ervaren dat hun huid en slijmvliezen (en daarmee ook de vagina) uitdrogen. Tot slot kan vaginale droogheid natuurlijk ook samenhangen met ‘gewoon’ geen zin hebben in seks.
Niet waar: hormonen zijn de oplossing
Omdat vaginale droogheid vaak samenhangt met een terugloop van het oestrogeengehalte, lijkt smeren met een hormonaalzalfje misschien voor de hand te liggen. Maar dat is niet altijd nodig. Er zijn glijmiddelen op waterbasis (zonder hormonen dus!). Ook via de reformzaak zijn er natuurlijke glijmiddelen te krijgen. Gebruik van olie is vanwege vlekken die niet uit beddengoed te krijgen zijn geen aanrader.
Voor een langer effect zijn er speciale vaginale moisturizers. Zij zorgen ervoor dat de vagina dagenlang continu zijn vochtbalans behoudt. Dat geeft huid en slijmvliezen de kans om hun natuurlijke elasticiteit te hervinden en het draagt bij aan de juiste zuurgraad van de vagina waardoor zowel blaasontsteking als schimmelinfecties minder kans krijgen. Ook deze bevochtigingsgel is vrij van hormonen. Enig nadeel is dat ze niet altijd even goed te koop zijn bij apotheek of drogist.