Nu het einde van de winter in zicht is, hunkeren we massaal naar de zon. Dat zit niet (alleen) tussen onze oren; ons hele lichaam snakt simpelweg naar zonne-energie! Waarom worden we vrolijk en energiek van de zon? En hoeveel zonne-energie hebben we daarvoor dagelijks nodig?
Weetjes:
Vitamine D uit een potje werkt net zo goed als vitamine D die is aangemaakt door de zon.
Synthetische vitamines werken in de meeste gevallen net zo effectief als natuurlijke vitamines. De uitzonderingen zijn bètacaroteen (provitamine A) en vitamine E, deze zijn werkzamer in de natuurlijke vorm. Het Voedingscentrum geeft aan dat het ook niet uitmaakt of je een voedingssupplement neemt van een huismerk of van een A-merk. Denk nou niet dat een vitamine D-supplement de zon kan vervangen. De zon biedt veel meer voordelen dan alleen de aanmaak van vitamine D, dus verstandig zonnen blijft belangrijk.
Mensen met zwaar overgewicht lopen meer risico op een vitamine D-tekort.
Uit een Noors onderzoek is gebleken dat mensen met overgewicht waarschijnlijk wel genoeg vitamine D aanmaken, maar dat het minder toegankelijk is doordat het wordt opgeslagen in vetweefsel. Mensen met een BMI hoger dan dertig hebben vaak lage vitamine D-bloedwaarden. Er wordt momenteel ook onderzocht of een tekort aan vitamine D een oorzaak kan zijn van overgewicht.
De maand mei heeft de meeste zonuren.
De zon schijnt in mei gemiddeld 204 uur. In december schijnt de zon het minst, slechts 44 uur. Overigens hebben de mensen in Zeeland, Noord- en Zuid-Holland de meeste kans op een zonnige dag, met als topper het plaatsje De Kooij op Texel. Daar schijnt de zon 1650 uur per jaar. In de Achterhoek laat de zon zich het minst vaak zien, maar 1450 uur.
Verliefde mannen
Mannen worden in de zomer sneller verliefd. Dat onderzocht psychologe Elaine Hatfield van de universiteit van Hawaï. Zij deed onderzoek naar het effect van de zon op het geslachtshormoon. Daaruit blijkt dat door de zon het testosterongehalte van de man wel met dertig procent kan stijgen.
Zon geneest
Zonlicht zorgt er door de aanmaak van witte bloedlichaampjes voor dat je immuunsysteem sterker wordt. En die witte bloedlichaampjes beschermen het lichaam tegen virussen en bacteriën. Dat is ook een reden waarom je in de zomer minder vaak verkouden bent dan in de koude maanden.
Bij huidziekten als eczeem en psoriasis kan de zon ook een helende werking hebben. Het zonlicht (de ultraviolette stralen) onderdrukt de afweer in de huid zelf, waardoor het eczeem – wat door een overactief afweersysteem wordt veroorzaakt – minder wordt. Met lichttherapie wordt de huid alleen blootgesteld aan een specifieke dosis uv-licht zodat de huid niet verbrandt.
Vijftien minuten per dag
Wanneer ben je lang genoeg buiten om voldoende vitamine D op te nemen? En maakt het ook verschil of het een stralende zomerdag is of een druilerige dag in november? De Gezondheidsraad adviseert om verstandig te zonnen om zo voldoende vitamine D op te nemen. Dat houdt in: tussen april en oktober minimaal vijftien minuten zon per dag rond het middaguur met ontblote onderarmen en hoofd. Na die vijftien minuten is het verstandig om je in te smeren met zonnebrandcrème. Gelukkig kan het lichaam vitamine D opslaan, want op onze breedtegraad is de zon alleen effectief in de zomer.
Wist je dat …
Maar liefst vijfennegentig procent van de vitamine D in ons lichaam wordt aangemaakt in de huid door zonlicht? We nemen dus maar vijf procent op uit voeding.
Risicogroepen voor vitamine D-tekort
- ouderen
- kinderen tot vier jaar
- mensen met een donkere huid
- chronisch zieken
- binnenzitters
- veelvuldig gebruikers van zonnebrandcrème
- mensen met obesitas
De Gezondheidsraad adviseert de risicogroepen een vitamine D3-supplement te nemen van 10 of 20 µg/dag.
Zon maakt gelukkig
Zelfs mensen die meer van kou houden dan van de hitte in de zomer, zien toch graag het zonnetje schijnen op een besneeuwde dag. Hoe komt het toch dat de zon ons humeur aanzienlijk verbetert? Dat heeft alles te maken met de invloed van de zon op je hormoonstelsel. Zonlicht zorgt voor aanmaak van endorfine, ook wel het gelukshormoon genoemd, en endorfine stimuleert de schildklier en de pijnappelklier, waardoor je meer energie krijgt en meer ontspannen bent.
Warmte maakt soepel
Er zijn mensen die de weersveranderingen voelen in hun gewrichten. Vooral mensen met een reumatische aandoening merken verschil in hun klachten op warme of koude dagen. De klachten nemen toe bij kou en verminderen bij warmte. Dat komt doordat warmte (door de zon of bijvoorbeeld in de sauna) de bloedvaten verwijdt. Door die verwijding is er een betere doorbloeding in de spieren, gewrichten en bovenste huidlagen. Ook bij pijnlijke spieren in bijvoorbeeld je rug is warmte goed. Ze houdt je spieren soepel en daardoor zijn ze minder pijnlijk.
Wist je dat …
Er in de Noord-Europese landen meer diabetes type 1 voorkomt dan in de Zuid-Europese landen? Er wordt nog volop onderzoek gedaan, maar ze vermoeden dat dit ook te maken heeft met een tekort aan vitamine D.
De winterblues
Eigenlijk voorspelt de weerman iedere dag ons humeur. Als hij het heeft over een zonnige dag, is het humeur van de meeste Nederlanders ook zonnig te noemen. Voorspelt hij zware depressies, dan blijven we liever onder de dekens liggen. Want welk woord hij ook gebruikt, druilerig, duister, somber, ze stemmen ons geen van allen vrolijk. Is het gebrek aan (zon)licht de oorzaak van een winterdepressie? De oorzaak van een winterdepressie is nog niet precies bekend, wel heeft het licht ermee te maken. Door de kortere, donkere dagen raakt het bioritme in de war, waardoor het lichaam ontregeld wordt. De biologische klok van het lichaam loopt dan niet meer gelijk met het natuurlijke dag- en nachtritme, waardoor het lichaam op verkeerde tijden bepaalde stofjes activeert of juist stopt, zoals bijvoorbeeld het slaaphormoon melatonine. Dit hormoon helpt bij het in- en doorslapen. Als het licht wordt in de ochtend, wordt de aanmaak van dit hormoon gestopt. Als het in de winter later licht wordt of zelfs een dag donker blijft, wordt niet bij iedereen de productie van melatonine gestopt. Dit hormoon blijft dan de hele dag in het lichaam en zorgt ervoor dat je vermoeid blijft. Die ontregelde biologische klok en de aanwezigheid van melatonine kunnen volgens de wetenschap een negatieve invloed hebben op andere activatiehormonen en neurotransmitters die ervoor zorgen dat je overdag actief bent en goed kunt presteren.
Zonnige IJslanders
Dat een winterdepressie niet puur door te weinig licht wordt veroorzaakt bewijzen de IJslanders. Uit onderzoek blijkt dat hoe verder een land van de evenaar ligt, hoe vaker de inwoners last hebben van een winterdepressie. IJsland, dat ver van de evenaar ligt, blijkt echter een uitzondering. Rara, hoe kan dat? Het lijkt erop dat IJslanders genetisch beschermd zijn. Ook als IJslanders verhuizen naar bijvoorbeeld Canada, hebben zij er minder last van dan de autochtone Canadese bevolking.
Uit recent onderzoek van Richard Weller van de Edinburgh University blijkt dat zonlicht helpt de bloeddruk te verlagen, waardoor de kans op een hartaanval en beroerte lager wordt.
Toe aan de zon?
Ben je toe aan een beetje warmte? De drie warmste plekken op aarde zijn Dubai (Verenigde Arabische Emiraten), Bangkok (Thailand) en Banjul (Gambia).