Geen duikplank is te hoog, geen achtbaan te eng en geen film te spannend. Sommige kinderen durven alles. Welke rol speelt karakter hierin? En hoe stimuleer je de allergrootste angsthaas?

Ik durf alles!

Hoe komt het dat sommige kinderen alles durven? “De ontwikkeling van het brein bij kinderen verloopt heel individueel. Dit geldt niet alleen voor de ontwikkeling van vaardigheden, maar ook voor bepaalde delen van de hersenen die ervoor zorgen dat oorzaak en gevolg kunnen worden overzien. Als de koppelingen van die delen nog niet gemaakt zijn, zie je veel risicogedrag. Deze kinderen storten zich makkelijker zonder nadenken in het gevaar, terwijl andere veel behoedzamer zijn”, vertelt Sonnevelt.

Papa is een waaghals, dus jij ook?

Timmers: “‘Zou je dat nou wel doen?’, ‘Doe je voorzichtig?’ en ‘Pas op, een hond!’ Als je dat vaak zegt, weet je zeker dat je kinderen daarop reageren. Wat je meekrijgt van je ouders bepaalt voor een deel namelijk hoeveel je durft. Hoeveel vertrouwen geven ze? En hoeveel angst zit er bij je ouders zelf? Het voorbeeld van je ouders is heel belangrijk, maar ook wat je genetisch hebt meegekregen. Je kunt aanleg hebben om meer te durven, maar je karakter speelt ook een grote rol.”

Innerlijke stem

Zelfs de manier waarop je tegen jezelf praat, heeft effect op hoeveel je durft. “Iemand die niet snel bang is, praat met veel meer zelfvertrouwen tegen zichzelf dan iemand die weinig durft”, legt Timmers uit.

Nature of nurture

Is angst aangeboren of aangeleerd? “De wetenschappelijke onderzoeken spreken elkaar over dit onderwerp helaas vaak tegen. Er is geen eenduidig antwoord en de waarheid zal waarschijnlijk in het midden liggen. Ik ben er wel van overtuigd dat in iedere angst een uitnodiging ligt om vertrouwen en moed te ontwikkelen. Moed geeft vrijheid en in ieder mens zit een verlangen om vrij te zijn. Daarom is er bij iedereen, bewust of onbewust, een innerlijke drijfveer om angsten te overwinnen”, aldus Sonnevelt.

Van angsthaas naar durfal

• Timmers: “Voor alle dingen waarvoor je bang bent, is het belangrijk dat je ermee leert omgaan. Maak een plan om je angsten onder ogen te komen, doe ontspanningsoefeningen en complimenteer jezelf als het gelukt is. Als ouder is het belangrijk de angst te signaleren, zodat het geen patroon wordt. Spreek vertrouwen uit naar je kind en vergeet niet te belonen.”
• Sonnevelt: “Leer een kind om met veel aandacht met reële levensbedreigende angsten om te gaan en vertel uit eigen ervaring dat irreële angsten meestal niet uitkomen. Leer accepteren dat angst een normale reactie is op een onbekende situatie en laat zien dat angst bedoelt is om vertrouwen en moed te ontwikkelen. Opvoeden is voorleven!”

Wist je dat …

• je positie in het gezin invloed heeft op hoeveel lef je hebt? De oudste voelt zich meestal meer verantwoordelijk en het tweede kind is meer rebels en heeft het gevoel zich meer te moeten bewijzen.
• je grofweg drie typen mensen hebt in een bedreigende situatie? De stijve klaas (bevriest), de vechtersbaas (vecht) en de angsthaas (vlucht).

Deskundigen:

• Minouk Timmers, (kinder)psycholoog en moeder van drie kinderen
• Albert Sonnevelt, psycholoog, coach en vader van een samengesteld gezin met zes dochters