In de film grijpt iemand die hyperventileert theatraal naar een zakje. In werkelijkheid hebben zo’n 800 duizend tot een miljoen mensen in Nederland last van hyperventilatie, soms zelfs zonder het te weten. Is angst altijd de oorzaak van deze verkeerde manier van ademhalen?
Ademen alsof je een marathon rent
Ademhalen gaat meestal automatisch. We ademen zuurstof in en koolzuur uit. Je ademhaling past zich aan bij wat je doet: je ademhaling is rustig als je slaapt en snel als je sport. Hyperventilatie betekent: te veel (hyper) ademen (ventilatie). Tijdens een hyperventilatieaanval maakt je lichaam onterecht stresshormonen aan, zoals adrenaline. Je lichaam bereidt zich voor op actie die niet komt. Je zit bijvoorbeeld in een stoel, maar ademt alsof je een marathon rent. Door het snelle ademen adem je teveel koolzuur uit waardoor er te weinig koolzuur binnen ( in je longen) blijft; je krijgt dus een koolzuurgebrek. Dat zorgt ervoor dat de bloedvaten zich vernauwen en er minder bloed naar je hersenen gaat. Het voelt alsof je keel wordt dichtgeknepen, je benen en armen gaan tintelen, je zweet, krijgt pijn op de borst en hebt het gevoel dat je gaat wegvallen. Soms denk je zelfs dat je doodgaat.
Twee keer zo snel
In rust ademen we normaal gesproken gemiddeld zes tot tien keer per minuut. Als je hyperventileert, adem je twee keer zoveel, soms wel twintig tot dertig keer per minuut. Je kunt hyperventilatie herkennen aan een te hoge ademhaling, ter hoogte van je borst. Goed ademhalen doe je via je buik.
Fabel: hyperventilatie wordt altijd veroorzaakt door angst
Dit klopt niet. Naast angst, wat ongetwijfeld een van de belangrijkste oorzaken is, kun je ook gaan hyperventileren door stress, een woede-uitbarsting, een flinke huilbui, overbelasting en ernstige vermoeidheid. Ook veel mensen met luchtwegproblemen zoals astma en COPD hebben last van hyperventilatie: omdat ze benauwd zijn, gaan ze onwillekeurig sneller en soms te snel ademen, wat resulteert in hyperventilatie
Niet je huis uit durven
Een hyperventilatieaanval is zo heftig dat veel mensen denken dat ze een hartaanval hebben. De symptomen lijken er sterk op. “Wat volgt is dat mensen zich laten onderzoeken door de huisarts”, zegt psycholoog Lidewy Hendriks. “Er worden hartfilmpjes gemaakt en alles blijkt in orde. De conclusie: hyperventilatie. Dat veroorzaakt onbegrip. ‘Hyperventilatie? Dat kan het niet zijn’, krijg ik vaak te horen. De gevolgen worden enorm onderschat. Acute hyperventilatie kan zo beangstigend zijn dat er angst voor de angst ontstaat. Mensen durven niet meer naar drukke locaties zoals de supermarkt of het station, zijn bang om de controle te verliezen. In ernstige gevallen ontstaat er pleinvrees, mensen durven hun huis niet uit en raken sociaal geïsoleerd.”
Altijd een te snelle ademhaling
Volgens schattingen hebben 800 duizend tot een miljoen mensen in Nederland last van hyperventilatie. Concrete cijfers zijn er niet. Volgens psycholoog Lidewy Hendriks ligt dat aantal in werkelijkheid nog hoger. “Mensen met chronische hyperventilatie, waarbij je altijd te snel ademt, kunnen daar maanden, zelfs jaren last van hebben zonder dit te weten. Je zult dan continu een benauwd gevoel hebben.”
Vijf tips
- Zoek de oorzaak: Ga voor jezelf na wat bij jou de trigger is om te gaan hyperventileren. Hyperventilatie heeft altijd een (onbewuste) oorzaak.
- Ontspan: Cliché, maar uiterst belangrijk: ontspan. Van een stukje wandelen tot een oude hobby oppakken, het is belangrijk om je ergens op te kunnen focussen wat je voldoening geeft. Bedenk ook dat hoe beangstigend hyperventilatie ook voelt, het medisch gezien volkomen onschuldig is.
- Bespreek het met je omgeving: Als je het bespreekt met iemand uit je omgeving, kan dit je helpen om je meer bewust te worden van wanneer je hyperventileert. Iemand met een hoge ademhaling hoor je daadwerkelijk ademen. Ook als de borst op en neer gaat kan dit duiden op een te snelle ademhaling. Zelf zul je dit misschien niet eens doorhebben.
- Ademhalingsoefening: Bij iedereen begint een hyperventilatieaanval anders: de een krijgt tintelende vingers, de ander hartkloppingen of pijn op de borst. Door op dat moment een ademhalingsoefening in te zetten kun je een aanval voor zijn.
- Schakel hulp in: Als de hyperventilatie je leven beheerst en gepaard gaat met angsten, is professionele hulp belangrijk.
Deskundige
Lidewy Hendriks, psycholoog bij MIND en Korrelatie