Een op de twee Nederlanders staat elke dag onder de douche. Vinden we lekker. Maar de gewoonte gaat dieper. Want als we niet douchen, voelen we ons vies. Hoe zit dat? En is al dat water wel goed voor de huid? “Heel heet en lang douchen is dé manier om je huid aan gort te helpen.”
Elke dag douchen is de norm. Dat blijkt uit een onderzoek dat gezondNU liet uitvoeren onder 527 Nederlanders. De helft (49 procent) staat elke dag een keer onder de douche. Een kleiner aantal (16 procent) slaat eens per week een keer een of twee beurten over. Een kwart (26 procent) staat er twee tot vier keer per week onder. Slechts 3 procent doucht maar één keer per week.
Leeftijd? Dat maakt nauwelijks verschil. Zowel jong als oud doucht zich tot de rimpelvingers zich aandienen. Pubers doen het met de badkamerdeur op slot. En ouderen met slippers aan als zij onder een ‘vreemde’ douche staan.
Lekker
Waarom elke dag douchen? Omdat we het lekker vinden (66 procent), om wakker te worden (29 procent) en omdat het hygiënisch is (50 procent). En we douchen voor onze psyche. ‘Anders voel ik me vies’ (49 procent), ‘Anders stink ik’ (11 procent). En een kleine 5 procent zegt ronduit: ‘Anders bén ik vies’.
Psycholoog Gijs Jansen kijkt er niet van op. Het is niet zo dat we zo vies zijn dat we elke dag een douche nodig hebben, maar, aldus Jansen: “Aftershave hebben we óók niet nodig. Het gaat erom dat we lekker ruiken. Het idee dat een ander je zweet ruikt, willen we voorkomen.”
De douche is een symbool van sociale perfectie, denkt de psycholoog.
Dat leidt hij af van het feit dat 38 procent van de ondervraagden van mensen in hun omgeving verlangt dat zij óók iedere dag douchen. Dit benadrukt hoe ‘gecultiveerd’ het douchen is: “De geur van zweet moet uitgebannen worden. Dat hoorde je ook als tegenargument in de discussie over het rookverbod: ‘Dan gaat de kroeg zo naar zweet stinken.’ Zweten mag niet meer. En: zweet is dus erger dan rook.”
Hij: ik scheer mijn oksels
De cosmetische industrie profiteert blijmoedig van onze neuroses. Want wat is de douche zonder doucheproducten? Jansen: “Het is wel de bedoeling dat je het koopt én dat het opgaat. De afgelopen jaren doen ook mannen mee in dit circus.” Hijzelf ook, ontboezemt Jansen. “Ik heb niet alleen deodorant en aftershave, maar tegenwoordig ook crème en talkpoeder. En ik scheer zelfs mijn oksels – kun je nagaan.”
Dermatoloog Ronald Houwing, werkzaam in het Deventer Ziekenhuis, denkt dat de angst te stinken bij iedereen leeft. “Je bent niet vies, maar je voelt je vies. De reclame heeft zijn effect gehad. Iedereen doet het. Ook ik.”
Douchen is voor veel mensen onderdeel van een ritueel geworden, blijkt uit het gezondNU-onderzoek. Een fijne gewoonte, zegt 19 procent letterlijk. Anderen: ‘Het hoort nu eenmaal zo’. En: ‘Het is mijn vaste ritueel’.
Onze kinderen worden ook in dit ritueel gedwongen. Eén op de zes ondervraagden zorgt ervoor dat hun kroost onder de 12 jaar dagelijks onder de douche gaat. Echt nodig? “Nee”, vindt dermatoloog Houwing. “Want je gaat eigenlijk pas stinken vanaf de puberteit.”
‘Zij’ – de mensen die niet elke dag douchen
[intro kader] We zijn verslaafd aan de dagelijkse douche. Althans – de meesten van ons. Maar wie zijn die anderen? Die mensen die zich niét elke dag laven aan het warme water? En belangrijker; waarom doen ze het niet?
‘Elke dag is overdreven’, vindt 56 procent van de groep niet-elke-dag-douchers. Anderen hebben het – naar eigen zeggen – niet nodig: ‘Ik stink niet zo snel’, denkt bijna 12 procent van de ondervraagden. En nog een groep leeft vrolijk en vrij volgens het motto: wie niet schoon is, moet fris ruiken. ‘Wat extra deodorant of een geurtje is voldoende’ (7 procent).
De helft van de niet-dagelijkse douchers wast zich overigens wel bij de wastafel. Wellicht ook omdat ze liever niet zoveel (duur) water verspillen dat bovendien slecht is voor het milieu.
Best het overwegen waard, want douchen is prijzig, weet Houwing. “Een gemiddelde douchebeurt kost één euro.”
Pijnlijk punt
Een kleine groep mensen (7 procent) doucht niet dagelijks omdat het jeuk oplevert. En dat brengt ons op een pijnlijk punt voor álle douchers: want al dat gedouch, is eigenlijk helemaal niet goed.
“Elke dag douchen is slecht voor de huid”, zegt dermatoloog Houwing openhartig. “Mensen die nooit douchen, zullen niet snel naar de dermatoloog hoeven. Maar ik zie als dermatoloog wel mensen die veel te vaak douchen. Met alle schadelijke gevolgen van dien. “Het is een aanzienlijk deel van mijn werk.”
Het onderwerp ‘douchegedrag’ passeert daarom wekelijks de revue in zijn spreekkamer. “Douchen kan de meest milde vormen van eczeem verergeren, vooral als iemand aanleg heeft.”
Gevaarlijke luxe
Ook Anneke Root, natuurarts en arts voor ayurveda, krijgt regelmatig mensen met een droge huid in de praktijk. “Douchen is een gevaarlijke luxe. Net als eten en drinken moet je het met mate doen. Je huid droogt ervan uit. Je poetst het vuil eraf, maar de lichaamsvetten verdwijnen ook. Op de huid zit een beschermend laagje – de barrièremantel – dat beschermt tegen infecties. Hoe harder je poetst, hoe meer dat laagje oplost.”
Houwing: “Als je deze beschermlaag eraf wast, nemen jeuk en schilferende plekken toe. Heel heet en lang douchen is dé manier om je huid aan gort te helpen.”
“Als je weinig transpireert, heb je weinig reden om elke dag te douchen”, vult Root aan.
Schoon zweet stinkt niet. Maar het vormt wel een lekkere voedingsbodem voor bacteriën. Stank ontstaat als je gaat transpireren terwijl je huid al vol zit met bacteriën. Root vergelijkt het met de ‘voedertijd in de dierentuin’. “Een douche voor het sporten is daarom minstens zo belangrijk – vooral voor de medesporters – als de douche erna”, lacht ze.
Twintig tot dertig procent van de mensen heeft aanleg voor huidproblemen, schat Houwing. Met het ouder worden, is de kans op klachten groter. “Je krijgt een drogere huid, doordat de talgproductie afneemt.”
Meer welvaart – meer schimmels
Anneke Root zag haar moeder tot ver in haar kindertijd een badkuip te vullen met fluitketeltjes heet water. Ronald Houwing weet nog dat de boiler met warm water thuis vroeger regelmatig leeg was. “Tegenwoordig kan je urenlang blijven douchen. Ondertussen zitten we meer binnen bij de centrale verwarming, sporten we indoors in een cv-omgeving en douchen we met vrachtladingen zeep. Er is geen huid die daar tegen kan.”
“Hoe langer, hoe heter, met hoe meer zeep en hoe vaker je doucht, des te funester voor je huid. Maar in de reclames zepen de modellen zich van top tot teen in onder de douche.”
En dat vinden we inderdaad belangrijk. Slechts 13 procent van de ondervraagde mensen in het gezondNU onderzoek gebruikt zelden zeep of douchegel onder de douche. De rest allemaal wel.
De wens om niet te stinken, overstijgt het belang van de gezondheid van onze huid. Houwing linkt het toegenomen aantal patiënten met schimmelinfecties op de huid rechtstreeks aan het massale gebruik van zeep.
De winst van de wasmachine
Is het voordeel van onze douchemanie misschien dat er minder stinkende mensen rondlopen? Nou, zelfs dat waagt de dermatoloog te betwijfelen. “Dát is de winst van de wasmachine. Ik vrees dat Omo meer bijdraagt aan het bestrijden van nare luchtjes dan Badedas”, lacht hij. “Geuren blijven vaak hangen in de kleren. Waar je vroeger dacht: Ach, ik trek het nog een keer aan, gooi je alles met een geurtje nu direct bij de was. Een wasmachine staat in bijna elk huis. Wassen is ook allang geen luxe meer.”
Zit er dan geen enkele positieve kant aan onze doucheverslaving? Toch wel, zegt natuurarts Anneke Root. “Het bevordert de doorbloeding en werkt daardoor ontspannend. 22 procent beschouwt de dagelijkse douche als ‘een moment voor zichzelf.”
Houwing zelf is er daar één van. “Het is een meditatief moment. Je bent in je eentje. Lekker warm.”
Maar echt nodig? “Nee.”
Houwing: “Als je een washandje langs je oksels, kruis en voeten haalt, stink je niet. De rest van je lijf stinkt niet. Eigenlijk zou je je dus moeten wassen bij de wastafel. Maar zelfs ik doe het niet. Ik sta elke dag onder de douche en net als veel mensen uit het onderzoek was ook ik dagelijks mijn haar.”
Lachend: “Ik wil natuurlijk geen vieze dokter zijn. En zo is iedereen bang dat hij stinkt.”
Na een tijdje. “Misschien komt dat omdat we in dit land zo dicht op elkaar leven.”
Onze ingesleten douchegewoonten zullen vast niet meer veranderen, denkt hij. “Zelfs mensen met huidklachten hebben er moeite mee. Als ik ze adviseer minder te douchen, zie ik ze kijken met zo’n blik van ‘dat doe ik dus mooi niet’. Douchen is zó ingeburgerd. Dat offeren we niet zomaar op.”
Douchetips
- Douche maximaal vijf minuten onder water dat niet warmer is dan 37 graden. Zet een wekker om de kans op uitloop te verkleinen.
- Gebruik minimale hoeveelheden zeep en shampoo. Net zo weinig als je aan tandpasta op je tandenborstel doet.
- Zeep verergert het effect van uitdroging. Neem een ph-neutrale zeep. Die zorgt ervoor dat je huidflora niet aangetast wordt.
- Neem regelmatig een wisseldouche, adviseert Anneke Root, natuurarts en arts voor ayurveda: twee minuten heet, twintig seconden koud. “Het ondersteunt de vitaliteit en is goed voor de weerstand.” Te lang koud douchen raadt ze af, omdat je de innerlijke warmte moet hebben om het te compenseren.
- Voor de huid heeft een wisseldouche overigens nul effect, zegt dermatoloog Ronald Houwing. “Het is een fabel. Net als het verhaal dat je poriën open of dichtgaan. Onzin. Je poriën zijn altijd hetzelfde. Alleen de doorbloeding is beter.”
- Met een hydraterende douchegel of crème herstelt de huid sneller na het douchen, volgens natuurarts Anneke Root.
- Smeer jezelf na de douche in met olie, adviseert de natuurarts bovendien. “Deze werkt in op de huid en neemt afvalstoffen mee. Als de olie is ingewerkt, dep je het restant af met een handdoek.”
- Vermijd bodymilk als je een droge huid hebt, zegt dermatoloog Houwing. Een bodymilk bevat veel water – soms wel tachtig procent. Als dit verdampt, onttrekt de bodymilk water uit de huid, waardoor deze iets droogt.
- Mensen met een vette huid krijgen minder snel last van een droge huid en kunnen over het algemeen langer douchen.
Waarom staat u elke dag onder de douche?
- Het hoort nu eenmaal zo: 7,5%
- Ik vind dat lekker: 66,1%
- Ik heb het nodig om wakker te worden: 28,6%
- Uit gewoonte: 19,3%
- Anders stink ik:11,1%
- Anders voel ik me vies: 49,3%
- Anders ben ik vies: 5,4%
- Omdat het hygiënisch is: 49,6%
- Het is mijn vaste ritueel: 25,4%
- Ik beschouw het als een moment voor mezelf: 22,1%
- Anders: 5,7%
Waarom gaat u NIET elke dag onder de douche?
Ik vind elke dag douchen overdreven: 56,1%
Ik stink niet zo snel, dus het is niet nodig: 11,8%
Ik was me vaak bij de wastafel: 48,0%
Wat extra deodorant en/of een geurtje is voldoende: 6,5%
Elke dag douchen is verspilling van water en slecht voor het milieu: 39,0%
Elke dag douchen vind ik te duur: 13,8%
Ik douche zo min mogelijk omdat ik last van jeuk krijg na het douchen: 6,5%
Ik zou vaker willen douchen, maar mijn partner vindt dat onzin: 0,4%
Anders: 18,7
Verslaafd aan douchen
- Anneke Root, natuurarts en arts voor ayurveda, heeft een praktijk in Lelystad, 0320 – 23 48 16, www.ayurvedalelystad.nl.
- Psycholoog Gijs Jansen geeft therapeutische trainingen en workshops aan particulieren en bedrijven, www.denkwatjewilt.nl