Kun je weten hoe lang die ingevroren vis al in de zak zit? Wist je dat maltodextrine, melasse en sacharose allemaal schuilnamen zijn voor suiker? Het lijkt een sport van fabrikanten om de achterkant van hun verpakkingen zo ingewikkeld mogelijk te maken. De nieuwe wetgeving die in december 2014 is ingegaan, brengt hier (hopelijk) verandering in. Maar wat verandert er precies? En lezen we de achterkant van de verpakking eigenlijk wel?
Het stoplichtensysteem
Hilde Anna de Vries, directeur Foodwatch: “Het etiket is nu onnodig moeilijk, daarom pleiten wij al een aantal jaar voor de invoering van het verkeerslichtensysteem. Aan de hand van kleuren wordt dan uitgelegd of het product weinig, gemiddeld of veel zout, suiker of vet bevat. Nu wordt het in porties of percentages aangegeven, die moeilijk te interpreteren zijn. Het verkeerslichtensysteem zou een consument wel kunnen helpen de juiste keuze te maken. Helaas is dit systeem met de nieuwe wetgeving niet ingevoerd, maar er is wel weer een kleine stap gemaakt. Wij hopen dat in de toekomst alle relevante informatie voor de consument direct beschikbaar is. Wees nu kritisch en probeer je te verdiepen in de cijfers op de achterkant.”
69% leest (bijna) altijd het etiket
Het etiket zorgt er mede voor dat we een product kopen. Maar lezen we het etiket eigenlijk wel? En waar kijken we dan naar? Om hierachter te komen, plaatsten we een enquête op gezondnu.nl. Wat blijkt? 69% van de respondenten leest (bijna) altijd het etiket en 24% leest het etiket regelmatig. Bij het lezen van het etiket wordt het meest gekeken naar de houdbaarheidsdatum (82%) en de ingrediënten (82%). Naar de allergie-informatie wordt het minst gekeken (23%).
[bron: enquête gezondnu.nl]
Slechts 7% vertrouwt het etiket
Goedgelovig zijn we niet. Uit de enquête blijkt dat slecht 7% van de respondenten het etiket vertrouwd. Daarom vergelijkt 93% wel eens de informatie op etiketten. Er wordt dan gekeken naar de ingrediënten en de voedingswaarde.
[bron: enquête gezondnu.nl]
45% weet niet wat de term ‘light’ betekent
De term ‘light’ is voor veel mensen abracadabra. 45% procent weet niet dat het product dan minder vet en suiker dan een regulier product bevat.
[bron: enquête gezondnu.nl
Nieuwe wetgeving
Op 13 december 2014 is de nieuwe etiketteringswetgeving ingegaan. Het doel is om de leesbaarheid van verpakkingen te verbeteren en zo de consument de gelegenheid te geven om de juiste voedingskeuze te maken. Tot eind 2014 is de overgangsperiode, daarna moeten voorverpakte levensmiddelen voldoen aan de nieuwe eisen. Dit zijn de belangrijkste veranderingen:
- Minder kleine letters. De minimale lettergrootte is 1,2 millimeter, behalve op hele kleine verpakkingen.
- Het is verplicht om energie en zes voedingsstoffen (vet, verzadigd vet, koolhydraten, suikers, eiwitten en zout) op het etiket te vermelden. Dit moet per 100 gram of 100 millimeter worden aangegeven.
- De volgende voedingsstoffen mogen nu ook vermeld worden: enkelvoudige onverzadigde vetzuren, meervoudige onverzadigde vetzuren, polyolen (zoetstoffen), zetmeel en vezels.
- Er mogen alleen vaste termen gebruikt worden. De term natrium wordt vervangen door zout.
- Veertien allergenen moeten extra duidelijk op het etiket staan door ze bijvoorbeeld in een vet lettertype af te drukken. Ook geldt er een informatieplicht voor allergenen in niet-voorverpakte middelen, zoals in een restaurant.
- Op de verpakking van onbewerkt vlees van varken, geit, kip en gevogelte (vers, gekoeld of diepgevroren) staat voortaan waar het dier is gehouden en waar het is geslacht.
- Als in het product een ander ingrediënt zit dan de consument zou verwachten, dan staat het in de buurt van de naam van het product.
- Op vlees en vis dat bevroren wordt verkocht, moet de datum staan waarop het product is ingevroren. Als het ontdooid is, staat dit ook op het etiket.
- Bij plantaardige vetten en oliën wordt de specifieke bron vermeld, zoals palmolie.
[bron: voedingscentrum]
Checklist gezond verstand
Deze checklist kan je helpen een gezonde keuze te maken in de supermarkt:
- Kijk naar het ingrediënt dat vooraan in de ingrediëntendeclaratie staat, hiervan zit het meeste in het product. Bijvoorbeeld water (75%).
- Mijd voedingsmiddelen die ingrediënten bevatten die onbekend zijn of die je niet uit kunt spreken. Of zoek eerst uit waar deze naam voor staat, voordat je het product koopt.
- Check de houdbaarheidsdatum. Hoe langer je het kunt bewaren, hoe meer toevoegingen het product bevat.
- Vergelijk de gezondheidsclaims op de voorkant van de verpakking (vezelrijk, light, ambachtelijk, zonder kunstmatige toevoegingen) met de ingrediëntendeclaratie. Kloppen ze wel?
- Kijk nog eens kritisch naar de verpakking. Kies je voor de verpakking of de inhoud?
De ingrediëntendeclaratie
Dit is een opsomming van de ingrediënten die het product bevat. Van het eerste genoemde ingrediënt zit er het meeste in. Tussen de ingrediënten staan (vaak) E-nummers. Dit zijn toevoegingen aan het product, zoals smaakversterkers, kleurstoffen en conserveermiddelen. Wanneer de toevoeging veilig is, krijgt het van de Europese autoriteit voor voedselveiligheid een E-nummer. Dit is dus eigenlijk een pseudoniem voor de ingewikkelde naam. Toch staat het soms ook met de ‘gewone naam’ op het etiket. Wil je weten waar het E-nummer voor staat? Dan is de app E-nummers en het boek E=Eetbaar? een handig hulpje. Of maak zelf een spiekbriefje voor in je portemonnee.
Voedingswaarde
In een tabel zie je wat de voedingswaarde van het product is, per 100 gram of 100 milliliter. Dit wordt aangegeven in:
- Energie: in kilocalorieën (kcal) of kilojoule (kJ).
- Koolhydraten: uitgesplitst in suikers en soms in polyolen (zoetstoffen) en zetmeel.
- Vet: uitgesplitst in verzadigd vet, onverzadigd vet en meervoudig onverzadigd vet. Verzadigd vet is simpel gezegd het ongezonde vet (bijvoorbeeld in boter). Onverzadigd vet staat bekend om de gunstige gezondheidseffecten (dit zijn bijvoorbeeld oliën).Meervoudig onverzadigde vetzuren zijn omega-3 en omega-6 vetzuren, zoals in vette vis en sommige vleessoorten.
- Zout
- Eiwitten
- Vitamines en mineralen: deze worden alleen vermeld als het in significante hoeveelheden aanwezig is.
Houdbaarheid
Op de verpakking kan een THT-datum (ten minste houdbaar tot) of een TGT-datum (ten minste te gebruiken tot) staan. Na de THT-datum kan de kwaliteit van een product achteruit gaan, maar je kunt het dan vaak nog wel veilig eten. Terwijl de TGT-datum de laatste dag is dat je een product nog veilig kunt eten, daarna moet je het weggooien. Je ogen en neus blijven natuurlijk altijd een goede raadgever!
De schuilnamen van suiker
Suiker zie je makkelijk over het hoofd op het etiket, omdat het veel schuilnamen heeft. Voortaan herken jij geraffineerde suiker wél met dit lijstje:
- Basterdsuiker
- Dextrose
- Druivensuiker
- Fructose (-siroop)
- Geleisuiker
- Glucose(-stroop)
- Glucose-fructosestroop
- Invertsuiker
- Kandij(-suiker)
- Kristalsuiker
- Maltodextrine
- Melasse(-stroop)
- Rietsuiker
- Sacharose
- Sucrose
- Suiker
- Vanillesuiker