De vraag of iemand te zwaar is, is niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Grote levensverzekeringsmaatschappijen hebben statistisch kunnen vaststellen dat een gewicht dat 10 procent onder het 'ideale' gewicht ligt, iemand een maximale kans op een langer leven biedt. Het 'ideale' gewicht wordt berekend op basis van de zogenaamde Broca-index (= lengte in centimeters minus 100), gecorrigeerd voor leeftijd en geslacht. Er zijn nog enkele methoden om vast te stellen of u te dik bent. Een daarvan is het meten van de dikte van een huidplooi, bijvoorbeeld van de buik. Wanneer u zo'n huidplooi tussen duim en vingers neemt, mag hij niet veel dikker zijn dan uw duim. Bij de Quetelet-index moet u uw gewicht delen door het kwadraat van uw lengte (in meters). Ligt de uitkomst tussen de 20 en 25, dan is uw gewicht normaal. Bij een waarde tussen de 25 en 30 spreekt men van een matig overgewicht. Overschrijdt de uitkomst de 30, dan is er sprake van een duidelijk overgewicht. Een voorbeeld: weegt iemand 75 kilogram en is hij of zij 1,80 meter lang, dan is de Quetelet-index:
75 : (1,8 x 1,8) = 23,2: een normaal gewicht dus.
Zwaarlijvigheid, overgewicht of vetzucht is schadelijk voor de gezondheid omdat het de kans op allerlei ernstige aandoeningen vergroot. Een goede reden dus om af te vallen. Anderen willen er gewoon mooier uitzien en trachten daarom te vermageren.
In de meeste gevallen is de oorzaak eenvoudig: te veel eten, vooral in de jeugd (ook baby's) en te weinig bewegen. Maar er kan ook sprake zijn van dieetfouten, bijvoorbeeld te veel geraffineerd voedsel. Iemand die aan hypoglykemie lijdt (zie onder Hypoglykemie), heeft voortdurend een hongergevoel en behoefte aan zoetigheid. Ook een te trage schildklierwerking kan een rol spelen.
De oplossing lijkt eenvoudig: meer bewegen en minder, maar beter eten. Hiervoor is echter een forse dosis wilskracht nodig. Veel mensen hebben gemerkt dat afvallen in groepsverband (Weight Watchers) makkelijker is. Strenge, eenzijdige diëten zijn af te raden. Er vindt geen fundamentele verandering plaats en enkele weken later is het oude gewicht weer bereikt. Vetloze of suikervrije diëten kunnen gevaarlijk zijn. Vrouwen in de overgang mogen zo'n dieet zeker niet volgen zonder vooraf met hun arts te overleggen. Door een lage vetopname loopt ook de opname van de in vet oplosbare vitaminen (A, E, D en K) terug. Dit kan bovendien tot een ontoereikende opname van mineralen als kalk leiden.
De volgende maatregelen kunnen zowel kinderen als volwassenen met overgewicht helpen:
- Geregeld, maar gezonder eten; dat betekent vooral rauwkost, groene groenten, salades en volkorenprodukten.
- Las één of twee sapdagen per week in; dit zijn dagen waarop u niets eet, alleen maar veel drinkt: vruchte- of groentesappen, thee of gewoon water met Molkosan (2 à 3 eetlepels Molkosan op een glas water).
- Gebruik zo mogelijk 's middags in plaats van 's avonds de hoofdmaaltijd.
- Niet tijdens dezelfde maaltijd eiwitten èn koolhydraten gebruiken.
- Let op de juiste eettechniek; zie Spijsverteringsstoornissen (algemeen).
- Vermijd geraffineerde suikers.
- Vermijd verzadigde vetzuren.
- Vermijd tussendoortjes.
- Eet voeding die rijk is aan vitaminen en mineralen.
- Drink na de maaltijd een glas niet bruisend bronwater met daarin 2 à 3 eetlepels Molkosan.
- Drink Guldenroededrank om de vochtuitscheiding te bevorderen.
Veel vermageringsmedicijnen zijn niets anders dan laxeermiddelen. Ze zorgen voor een snellere darmpassage van het voedsel. Het lichaam krijgt dan niet de kans alle voedingsstoffen via de darm in het bloed op te nemen. Het nadeel hiervan is dat ook de vitaminen en mineralen in mindere mate worden opgenomen.
Er zijn enkele natuurlijke geneesmiddelen die bij zwaarlijvigheid kunnen worden gebruikt.
Kelpasan
('s Morgens en 's middags 1-2 tabletten; 1 tablet Kelpasan bevat 200 microgram jodium) kan worden gebruikt als er sprake is van een te traag werkende schildklier. De schildklierfunctie wordt geactiveerd en het basaal metabolisme neemt toe. Gewichtsvermindering treedt op na ongeveer veertien dagen.
Opmerking:
Vanwege het gehalte aan jodium dient het middel niet te worden gebruikt tijdens zwangerschap/borstvoeding. Ook dient de dosering niet zonder overleg met de arts te worden verhoogd.
Solidago complex
(3x daags 20 druppels) is een kaliumsparend diureticum ('plasmiddel') dat oedemen en stuwingen tegengaat.