Gedachteloos en heerlijk dromend, klaren we ’s nachts een van de belangrijkste klussen van de dag: slapen. De leukste ontwikkelingen en belangrijkste nieuwtjes over slaap lees je daarom hier.
Keuzes maken beter na nacht slaap
Een nieuwe keuken kopen of van baan veranderen? Neem uw besluit niet alleen na diep nadenken. Maar laat de boel even bezinken, letterlijk door er een nachtje over te slapen. Volgens hoogleraar psychologie Ap Dijksterhuis is ons onderbewuste vaak beter in staat een weloverwogen keuze te maken dan ons bewustzijn. ‘Hoe ingewikkelder de kwestie, hoe slimmer het is even afleiding te zoeken voor u beslist.’
Slaaptype = kussen
Een hoofdkussen ondersteunt nek en hals en is daarom even belangrijk als een matras of bedbodem. Het kussen dat bij u past, hangt samen met lichaamsbouw, veel of weinig zweten, slaaphouding en voorkeur.
Welk slaaptype bent u?
- Traditionele slaper: heeft geen voorkeur voor slaaphouding.
Advies: donzen of vormbaar kussen, zodat het kussen geschikt te maken is voor de meeste slaaphoudingen.
- Multifunctionele slaper: slaapt, leest en kijkt tv in bed.
Advies: een hoger, harder hoofdkussen waarop het hoofd ook iets hoger kan liggen.
- Buikslaper: slaapt bij voorkeur op de buik
Advies: ademhalen op de buik is lastig bij hoge donzen/verenkussens, omdat u erin weg zakt. Liever een dun kussen, zodat de nek minimaal belast wordt.
- Slapers die neksupport willen
Advies: een kussen met een nekrol, een verdikking ter hoogte van de nek. Experts raden een nekrol-kussen aan noch af. Of het prettig ligt, blijft persoonlijk. Nadeel zou kunnen zijn dat de nek niet meer op de goede rol ligt (en verkeerd ondersteund wordt) wie tijdens de nacht draait.
Reizigers
Advies: een klein, lichtgewicht, goed vormbaar kussen.
(bron: Consumentenbond)
Kies het materiaal
- Pluimpjes en dons maken een kussen zacht en luchtdoorlatend.
- Latexschuim ondersteunt goed en is soepel.
- Synthetisch schuim is stevig, maar minder luchtdoorlatend dan latexschuim.
- Wol absorbeert vocht.
- Kapok is een lange holle vezel die elastisch is en een goede vochtregulatie heeft.
Schoon slapen
Zweet, stof, haren en alles wat ’s nachts uit neus en mond drupt: van al het beddengoed heeft het hoofdkussen het hygiënisch zwaar. Gemiddeld gaat een hoofdkussen vanuit ‘schoon’ oogpunt vijf tot acht jaar mee.
Slapen met lawaai, slecht geheugen
Wie dichtbij een snelweg, spoorbaan of vliegveld woont, doet er goed aan met oordoppen te slapen. Want een gestoorde slaap door lawaai is slecht voor het geheugen. Zelfs voor de mensen die er doorheen slapen.
Dit bleek uit Nederlands onderzoek waarbij de slaap van proefpersonen werd gestoord door geluid af te spelen op het moment dat de langzame hersengolven gemeten werden. De slapers sliepen niet korter of slechter en werden niet wakker. Toch bleek dat er ‘kwaad’ was geschied.
Toen de proefpersonen de volgende dag een geheugentest deden, scoorde de groep die in rumoer had geslapen aanzienlijk slechter dan de groep die in stilte geslapen had. Dit bleek ook uit de mri-scan. De proefpersonen die ’s nachts gestoord werden, konden hun hippocampus – een gebied in de hersenen dat een belangrijke rol speelt bij het herinneren – tijdens de test niet goed activeren.
Ongeveer de helft van onze slaaptijd brengen we door in diepe slaap, een periode die zich kenmerkt door langzame hersengolven. Deze diepe slaap zorgt ervoor dat de hippocampus, een essentieel gebied voor het vastleggen van informatie, belangrijke zaken opslaat en minder belangrijke verwijdert. Zo komt er ruimte vrij voor nieuwe informatie.
Diep onder zeil – toch piekeren
Slapen en waken kan niet tegelijk. Daarvoor zorgt de VLPO, een klein slaapbevorderend gebied in de hersenen.
Maar: in een gestrest brein kan dat misgaan. Van probleemslapers is bekend dat hun brein overactief is. Tijdens hun slaap zijn er snelle hersengolven van een wakker brein te zien. Onderzoekers denken dat de VLPO het wekkende gebied niet kan uitschakelen door de voortdurende aanwezigheid van spanning die de persoon voelt door, bijvoorbeeld, een ruzie.
Bij sommige probleemslapers geeft het slaapdiagram echter geen krimp: louter langzame hersengolven die duiden op een diepe slaap. Maar het deel van het brein waarmee emoties worden verwerkt, vertoonde wel wakkere activiteit. Mogelijk genereert die activiteit een lichte vorm van bewustzijn, denken de onderzoekers. Dat zou verklaren waarom probleemslapers met een ‘gewoon’ slaapdiagram toch ervaren dat ze wakker zijn en liggen te piekeren.
Korter slaper, sneller verkouden
Wie minder dan zeven uur per nacht slaapt, loopt drie keer zoveel risico op een verkoudheid dan mensen die langer slapen, aldus Amerikaan onderzoek.
Onderzoekers van de Universiteit in Pittsburgh besmetten voor dit experiment 153 proefpersonen met een virus dat verkoudheid veroorzaakt. Twee weken lang werd bijgehouden hoe laat de personen naar bed gingen, hoe laat ze opstonden en of ze wakker hadden gelegen. De deelnemers gaven elke dag aan hoe het gesteld was met hun loopneus, keel- en oorpijn en natuurlijk het aantal nies- en hoestbuien.
Met name de ‘slaapefficiëntie’ – de slaaptijd gedeeld door de totale tijd in bed – bleek een belangrijke waarde. Wie minder dan 85 procent van zijn tijd in bed daadwerkelijk sliep, liep ruim vijf keer zoveel kans op een verkoudheid als de rest.
Pot wat op
Wie een zware week verwacht met weinig slaap, kan zich daarop het best voorbereiden door elke dag een uur extra te slapen. Slaap laat zich namelijk prima ‘oppotten’, liet Amerikaanse onderzoek zien.
In dit onderzoek bracht de helft van de proefpersonen eerst een week lang tien uur per nacht in bed door, de andere helft maakte nachten van acht uur. Daarna gingen beide groepen zeven dagen op slaaprantsoen van drie uur per etmaal.
Wat bleek? De groep van ‘vooruitslapers’ had in de week van slaapgebrek minder problemen met wakker en alert blijven. Bovendien herstelden ze na afloop van de zware week sneller van het slaaptekort.
Dat meer dan acht uur slaap sowieso goed is voor de prestaties, blijkt uit een recente proef op de Stanford Universiteit. Na anderhalve maand tien uur per nacht slapen was de lichamelijke en mentale kracht van een groep wedstrijdzwemmers opvallend toegenomen.
Genen beïnvloeden ontwikkeling ‘restless legs’
Drie op de honderd Nederlanders heeft rusteloze benen: de onbedwingbare drang om de benen (vooral tijdens de slaap) te bewegen. Naast (ernstige) slaapstoornissen leidt restless legs syndrom (rls) tot vermoeidheid en slecht functioneren.
Inmiddels laat wetenschappelijk onderzoek zien dat rls een genetische afwijking is. In een vergelijkend onderzoek tussen mensen met, en mensen zonder rls blijkt dat bepaalde genen van bepalende invloed op de ontwikkeling van de ziekte zijn.
Hoe het syndroom zich precies ontwikkelt is nog onbekend. Men vermoedt dat er iets misgaat in de ‘dopamine-huishouding’ van de persoon.
Slaap ik genoeg?
- Slaapbehoefte is genetisch bepaald en verschilt van persoon tot persoon.
- Gemiddeld slapen we 7,5 à 8 uur, maar de behoefte loopt uiteen van 4 tot 11 uur per nacht.
- Wie de wekker nodig heeft om wakker te worden, heeft ‘officieel’ slaapgebrek. Wie genoeg geslapen heeft, wordt ’s ochtends wakker voor de wekker gaat.
- Een lezing, donkere ruimte, zware maaltijd of lange autorit veroorzaakt geen slaperigheid, maar brengt slechts een bestaand slaapgebrek naar de oppervlakte.
Slaapstoornissen
Bij narcolepsie worden mensen, ook overdag over vallen door slaapaanvallen. Daar kun je weinig aan doen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat vrijwel alle mensen die lijden aan narcolepsie een gebrek hebben aan hypocretine, een bepaalde stof in de hersenen. Narcolepsie is een ernstige slaapstoornis, gelukkig hebben de meeste Nederlanders (maar liefst 15 procent ervaart slaapstoornissen!) een mildere stoornis. Op www.slaapstoornissen.nl kan getest worden of u ook onder een slaapstoornis lijdt.
Een droom van een kussen
Lekker slapen, begint met lekker liggen en een goed kussen draagt daar zeker aan bij. De Pitsstop kussens van Silvana (€ 60,- per stuk) doen daar nog wat extra’s bij. Zij zijn gemaakt van een speciaal materiaal dat goed met fluctuerende lichaamstemperaturen (opvliegers bijvoorbeeld) kan omgaan. Daarnaast kunnen mensen met een huisstofmijtallergie hier gerust op gaan liggen zonder de kriebels te krijgen. gezondNU mag tien Pitsstop kussens cadeau doen. Wil u ook winnen? Schrijf dan een kaart naar: redactie gezondNU, Postbus 134, 3840 AC, Harderwijk o.v.v. Silvana Pitsstop kussen. Of vul het winformulier in op www.gezondnu.nl. Code: Silvana Pitsstop kussen.