Bloedarmoede is geen tekort aan bloed, maar bijna altijd een tekort aan hemoglobine, de rode bloedkleurstof. Deze kleurstof zit opgeslagen in de rode bloedlichaampjes. De hemoglobine verbindt zich in de longen met zuurstof en zorgt zo voor het transport van zuurstof naar de cellen. Deze cellen hebben zuurstof nodig om voedsel te verbranden zodat energie vrijkomt.

Als er een tekort is aan hemoglobine is er minder aanvoer van zuurstof, waardoor er uiteindelijk te weinig energie vrij komt. Het gevolg is dat we ons moe voelen, er bleek uit zien en koude handen en voeten krijgen. Ook duizeligheid, kortademigheid, oorsuizingen en hartkloppingen kunnen een gevolg zijn van bloedarmoede.

Het tekort aan hemoglobine ontstaat door ijzergebrek. We hebben namelijk ijzer nodig om hemoglobine aan te maken.

Om te achterhalen of er sprake is van deze vorm van bloedarmoede wordt via een klein druppeltje bloed in de vinger de Hb-waarde (hemoglobine-waarde) gemeten.

Een lage Hb-waarde (bij mannen lager dan 8; bij vrouwen lager dan 7) duidt op bloedarmoede.

Er kunnen ook andere oorzaken van bloedarmoede zijn. Bijvoorbeeld een tekort aan rode bloedlichaampjes in het bloed. Dit kan gebeuren door plotseling bloedverlies, bloedende aambeien, te sterke menstruatie, bloedingen in de darm en een bloedende maagzweer. Kinderen die in een bepaalde periode snel groeien, hebben ook snel last van bloedarmoede. Ook zwangere vrouwen hebben vaak bloedarmoede; het groeiende kind maakt gebruik van het ijzer in het bloed van de moeder. Zo heeft een zwangere vrouw wel drie- tot viermaal meer ijzer nodig dan een man.

Naast een ijzertekort kunnen ook andere voedingsstoffentekorten een rol spelen bij bloedarmoede. Zo kan een vitamine A tekort een ijzertekort verergeren. Maar ook tekorten aan foliumzuur, vitamine B6, vitamine B12 en koper kunnen bloedarmoede veroorzaken.

Bij aanhoudende bloedarmoede is het belangrijk een arts te raadplegen.

Zelftest bloedarmoede

Een redelijk betrouwbare zelftest om vast te stellen of u aan bloedarmoede lijdt, is door het onderste ooglid omlaag te trekken en de binnenkant te bekijken. Is de kleur bleek in plaats van rozerood en zijn er geen adertjes te zien? Dat kan duiden op bloedarmoede. Laat het vervolgens ook door een arts vaststellen. Een juiste behandeling is namelijk afhankelijk van de oorzaak van bloedarmoede.

Zelf doen bij bloedarmoede

IJzerrijke voeding is een van de belangrijkste wijze bloedarmoede te bestrijden. Zorg ook voor een goede ademhalingstechniek waardoor de uitwisseling van zuurstof en koolzuur goed verloopt.

Voedingsadvies

Prima ijzerleveranciers uit voeding zijn: vlees, peulvruchten, volkoren granen, noten, zaden, gedroogd fruit (ongezwavelde abrikozen) en appelstroop. Zeer ijzerrijk zijn ook brandnetelblaadjes en bietensap.

Spinazie staat niet bij deze producten, terwijl iedereen dat associeert met een ijzerrijke voeding. De opname van ijzer uit spinazie is echter verwaarloosbaar klein. Feitelijk is de opname van ijzer uit álle plantaardige producten minder goed dan uit dierlijke producten. Wie vegetarisch eet, zal goed moeten letten op een ijzertekort. Combineer ijzerrijke plantaardige voeding het liefst met vitaminen A en C, omdat deze de ijzer opname bevorderen. 

Thee verlaagt de opname van ijzer uit voeding. Vitaminen A en C bevorderen juist de opname van ijzer. Om die reden kan het goed zijn bij een maaltijd (versgeperst) fruitsap te drinken.

Vitamine A komt van nature alleen voor dierlijke producten zoals vlees, vis, zuivel en eidooiers. Een voorloperstof van vitamine A is bètacaroteen (pro-vitamine A carotenoïden), die wél in plantaardige voedsel voorkomt, zoals wortels, koolsoorten, donkergroen gekleurde bladgroenten en geel- of oranjegekleurde vruchten. 

Tekort aan vitamine B12

Een wat minder vaak voorkomende oorzaak van bloedarmoede is een gebrek aan vitamine B12. Deze vitamine speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van rode bloedlichaampjes in het beenmerg. Dit wordt hyperchrome anemie genoemd en komt veel voor bij het ouder worden omdat het maagslijmvlies minder goed functioneert.

Soms komt deze vorm van bloedarmoede voor bij veganisten, die helemaal geen dierlijke producten eten. Vitamine B12 komt namelijk alleen voor in vlees, vis, eieren en melkproducten. Aan veganisten wordt daarom geadviseerd extra vitamine B12 te gebruiken.

Voor de opname van Vitamine B12 is een stofje nodig dat in de maag wordt aangemaakt, Intrinsic Factor of IF. Vitamine B12 is de enige wateroplosbare vitamine die in het lichaam wordt opgeslagen.