DECEMBER 2019 | € 5,25 GEZONDNU.NL ecember 2019 Pieken in december FIBROMYALGIE AANGEPAKT HET NUT VAN ANTIDEPRESSIVA BROOD IS BACK in december 16x meer energie supersimpele kerstrecepten pijnboompitten uit je dennenboom? rouwen juist nu extra confronterend puzzel-je-slim Pieke Go KeTo! IS DIT DIEET GEKNIPT VOOR JOU?December is ‘mijn’ maand. Ik ben als een kind van vier zo dol op Sinterklaas. En zodra de goedheiligman vertrokken is, staat de volgende dag een blinkende kerstboom met ballen in de woonkamer. Maar nu voelt alles anders. José is weg. En ik mag deze lege pagina gaan vullen. Alhoewel dat natuurlijk leuk is, voelt het een beetje als verraad. Jarenlang was José hoofdredacteur van gezondNU. Zij en ik waren als yin en yang, als een gaspedaal en een rem, als die twee oude mannetjes van The Muppet Show. We waren meer dan ‘journalistieke besties’; we werden door het leven met elkaar verbonden. Twee keer waren we tegelijker tijd zwanger en we trouwden nog geen maand na elkaar. Hoe moeten we deze enorme krater gaan opvullen, dacht ik enigszins in paniek toen ze aankondigde een andere baan te hebben. Ik kreeg ‘the lead’ om alle bal- len in de lucht te houden. Het waren er eigenlijk veel te veel voor één kerstboom. En ik heb ook mijn twijfels gehad. Is deze editie van gezondNU voldoende in balans? Zijn de onderwerpen niet te zwaar? Maar dan was er eindredacteur Sonja, die als een dirigent van een orkest al die losse artikelen tot een mooi geheel smeedt en me op het hart drukte dat het juist zo’n prachtnummer werd. “Weet je,” sprak ze met wijze woorden, “iedereen lijkt in december in feeststemming, maar dat is natuurlijk helemaal niet zo. Juist als je net als Christine (persoonlijk verhaal, p 28) te maken hebt met de dood van je kind, wordt dat gemis in december vaak uitvergroot. Het is ook de tijd om de balans op te maken en te leren van je fouten. En nogmaals, niet iedereen is in jubelstemming. Er zijn ook mensen die door dat diepe dal van depressie worstelen (Kopstuk p 42) of met afschuwelijk veel pijn zitten, bijvoorbeeld door fibromyalgie (10 vragen p 52).” Ik zweeg. Niet alleen omdat ze gelijk had, maar vooral ook omdat ik me ineens realiseerde dat ik er niet alleen voor stond. Integendeel. Redacteur Lian, die druk is met 1001 andere artikelen, schreef tussen de bedrijven door een haarscherpe analyse over het ketogeen dieet, dat dieet dat hartstikke populair is, maar eigenlijk helemaal niet zo gezond is. Vormgever Sandra zorgde ervoor dat al die artikelen er op hun kerstbest uitzagen. En Shirah hield samen met Toon stevig de teugels in handen over gezondNU-online. En zo zijn er zo veel andere mensen (Martje, Fabiola, Emma, Francisca, Paul) die gezondNU en dus mij in de lucht hielden en houden. En dát besef voelt goed! Elke decembermaand hoor je over de stress die mensen ervaren vanwege die feestelijke gekte. Ik denk dat veel van die stress komt doordat we het gevoel hebben dat we álles alleen moeten doen. Voor een enkeling zal dat ook best zo zijn. Maar kijk eens om je heen: vaak zijn er genoeg mensen die met liefde een helpende hand willen bieden. Lieve lezers, wij gaan door waar José is gestopt en wij nemen haar mee in alles wat we, met ontzettend veel liefde en plezier, voor jullie doen en maken. Fijne feestdagen! Te veel ballen voor één kerstboom “Kijk eens om je heen: vaak zijn er genoeg mensen die met liefde een helpende hand willen bieden” Liefs, Gebke Senior redacteur 3 gezondNU.nl Speciaal voor trouwe abonnees Een moment van pure luxe ervaren, dat is pas echt ontspannen. Met de Kneipp Beauty Geheim lijn is dit heerlijke gevoel dagelijks te ervaren. Met natuurlijke oliën van marula, wonderboon en argan, hebben deze producten een ultiem verzorgende werking. Geniet van de betoverende chique geur en een zijdezachte huid. Kneipp Beauty Geheim is een complete verzorgingslijn voor alle fases van persoonlijke verzorging; douchen, baden, scrubben en je huid extra verwennen. We mogen 5 trouwe abonnees blij maken met een Kneipp- verwenpakket (t.w.v. € 62,93, kneipp.nl) Ben jij de gelukkige? Dan krijg je het cadeau direct thuis gestuurd. Geheimen ontrafeld Gold Edition Win de SodaStream Wil jij kans maken op een chic cadeau, dat tegelijk milieuvriende lijk en praktisch is? Speciaal voor de feestdagen heeft SodaStream de Gold Edition ontworpen in een glamoureus uitvoering voorzien van gouden kleuraccenten. Met dit bruiswater- toestel verander je kraanwater in verfrissend bruis- water. Voeg een SodaStream smaakje toe voor een fruitig drankje of een verrassende cocktail. Om in ecochic stijl te blijven, stelde SodaStream ook een flink aantal recepten voor feeste lijke cocktails samen. Wat dacht je bijvoorbeeld van de Chillaxer of de Smoky Margarita? We geven namens SodaStream 3x de Gold Edition cadeau (t.w.v. € 99,-). Meer inspiratie vind je op: sodastream.nl/recepten 3x kans WINNEN? Vul vóór 1 december 2019 het formulier in op gezondnu.nl/winacties Voor onze abonnees 73 gezondNU.nlInhoud PSYCHE MIJN MANIER VAN LEVEN OP DE COVER ‘ De meeste medicijnen werken niet’ 42 6 BOEGBEELD Charlotte Labee over leermomenten 17 WIE HELPT MIJ? Doen tegen een opgeblazen buik 56 SOS Geen uitglijders a.u.b. 64 GESPOT 75 SPREEKUUR Omgaan met ADHD 82 COLOFON 83 VOLGENDE MAAND 6 DE BALANS OPMAKEN Welke fouten brengen je verder 8 PIEKEN IN DECEMBER Dit geeft je meer energie 42 HET NUT VAN ANTIDEPRESSIVA Waarom afwachten soms beter is 52 FIBROMYALGIE AANGEPAKT 10 vragen aan Herlinde Jacobs 58 BROOD IS BACK 68 PIJNBOOMPITTEN UIT DE DENNENBOOM 73 Dick Bijl Win een SodaStream Gold Edition 26 ZO ZIT DAT Puzzel je slim 28 PERSOONLIJK Rouwen om een verloren kind 42 KOPSTUK DICK BIJL Waarom antidepressiva (vaak) niet werken GEZOND ETEN GEZOND LEVEN Extr december 2019 34 De rijkdom van eenvoud Dat smaakt zo lekker! Cadeautjes, kerstboompret, lekker eten en massa’s gezelligheid. December is misschien wel de leukste maand van het jaar, maar ook erg vermoeiend. Zo houd je je energie vast! 8 AAN DE SLAG Pieken tijdens Kerst (nergens voor nodig!) 18 ACHTERGROND Ketogeen eten: iets voor jou? 33 COLUMN ANNE MARIE Energieplan voor mantelzorgers 52 10 VRAGEN OVER FIBROMYALGIE Revalidatie-arts Herlinde Jacobs 34 RECEPTEN Eenvoud maakt alles lekkerder 50 KRUIDENTUIN EN KEUKENKAST Nootmuskaat 58 OPINIE De comeback van brood 68 PASSIE VOOR ... Pijnboompitten uit Nederland 15 KRUIDENBOEK CADEAU Voor nieuwe abonnees 40 DECEMBEREXTRA’S Exclusieve kortingen voor abonnees 73 KNEIPPPAKKET Speciaal voor trouwe lezers 78 PUZZEL 81 GEZONDNUUITJE Ga je mee naar de winterfair?AAN DE SLAG Zo blijf je overeind December is pittig. Punt. Pittig leuk, door alle lichtjes en gezelligheid, maar ook pittig qua drukte en emoties (familie sores die uitvergroot worden, het gemis van iemand van wie je houdt). Hoe zorg je dat je overeind blijft? Vooral door goed voor jezelf te zor- gen. Daarom krijg je van ons tips cadeau die je energie geven om straks bruisend rond de kerstboom te zitten. Fijne feestdagen! 8 gezondNU.nltekst Gebke Verhoeven/Astrid Geluk tip Wanneer je bereid bent om naar jezelf te kijken in plaats van met de vinger naar de ander te wijzen, ben je superkrachtig. Energie- gevers tip Pik in de winter elk zonnestraaltje mee dat je kunt meepakken. Het is een oppepper voor je stemming en geeft je energie. Adem vuur De vuurademhaling is een techniek waarmee je je inwendige kachel opstookt. Met een beetje geluk en oefening levert je dat niet alleen meer energie en kracht op, je voelt je ook lekker warm worden. Hoe ga je te werk? Zit recht- op, schouders ontspannen. Plaats een hand op je buik, zodat je je navel voelt. Adem nu krachtig naar je buik toe en voel je navel opbollen. Adem uit en zorg dat hierbij je navel zich helemaal intrekt. Blijf zo doorademen en zorg dat het comforta- bel voelt. Na een minuut of wat voer je het ademtempo op, totdat je een krachtige, continue ademhaling krijgt. Houd dit een paar minuten vast en laat dan langzaam het tempo verslappen tot je je eigen natuurlijk ritme te pakken hebt. Deze oefenin- gen duurt tussen de drie en vijf minuten. Het kan in het begin wat onaangenaam aanvoelen, maar naarmate je het vaker oefent, moet het makkelijker gaan en bovendien fijner aanvoelen. › 9 gezondNU.nlPERSOONLIJK ‘Er komt een moment dat je weet: ik ben een kind verloren, maar ik ben een survivor. Dat voelt goed, dat geeft kracht’ 28 gezondNU.nlI k weet hoe zwart, hoe gitzwart, die eerste dagen en weken zijn. Dat vragen mensen mij ook steeds opnieuw: ‘Hoe ben je daar doorheen gekomen?’ Gewoon door te ademen. Zorgen dat je hart blijft kloppen. Puur op intuïtie deed ik alles, maar dan ook alles wat ik belangrijk vond. We regelden zelf de dienst. Ik deed zelf de kist dicht. Ik was er zelfs bij toen het kistje in de oven ging. Als ouder begeleid je het levenspad van je kind. Voor ons was dat een korte weg, maar ik heb het gedaan. Ik wilde niet dat mijn kind die weg alleen moest afleggen. Ik wilde erbij zijn, bij elke stap.” “Nu denk ik weleens: wat heb ik gedaan? Ik zal dat beeld namelijk nooit vergeten. Maar ik heb het gedaan omdat ik voelde dat ik dat moest doen. En ik weet nu dat dat het belangrijkst is in die eerste dagen na de dood van je kind: precies doen wat je wilt en voelt. Puur koersen op je gevoel. Want om niemand anders draait het – jij beslist. Elke ouder neemt andere beslissingen en elke beslissing is goed. Laat dus niemand zeggen: ‘Je zou beter …’ Nee, je moet precies die dingen doen die je voelt dat je moet doen.” Een heel hobbelig parcours “Ons zoontje leefde tien weken. Hij werd geboren met een fout in zijn DNA. Ondanks dat ik een voldragen zwangerschap had, was het een zwangerschap met een heel hobbelig parcours. Ik had te veel vrucht- water, had voortijdige contracties en bij de echo zagen we dat hij een schisis had, een gespleten lipje. Elke keer dachten we: dit is niet oké. Maar je hoort ook: ‘Het komt wel goed.’ Er worden wel meer kindjes geboren met een schisis. Niets wees toen op een levensbedreigende aandoening.” “Direct na de geboorte zagen we dat er meer aan de hand was. Berre werd meege- nomen naar de afdeling neonatologie en heeft daar tien weken lang gevochten Als verloskundige zette Christine Vandenhole tientallen gezonde kinderen op de wereld. Maar haar eigen zoontje Berre werd twaalf jaar geleden geboren met een DNA-afwijking. Hij overleed na tien weken. Al haar ervaringen met rouw, het verlies van je kind en kennis als verloskundige zet ze nu in voor andere rouwende ouders. Wie Christine Vandenhole werd in 2007 moeder van Berre, die na tien weken overleed. Na zijn dood kreeg ze nog drie kinderen. Samen met haar man richtte zij in 2009 het Berrefonds op. Deze warme organisa- tie wil er altijd zijn voor ouders en familie van een overleden kindje in praatgroepen, evene- menten en ondersteu- ning. Ze ontwikkelden ook de Koesterkoffers, die gratis worden ver- deeld via ziekenhuizen om ouders te helpen her- inneringen te maken aan hun overleden kind(je). “ › van de rouw Over door moeten na verlies tekst José Leeuwenkamp 29 gezondNU.nlNext >