Uit onderzoek blijkt dat bijna vier op de tien Nederlandse vrouwen wekelijks problemen heeft met haar spijsvertering. Wat is er loos met de buik van de Nederlandse vrouw? gezondNU zoekt naar antwoorden en oplossingen.
Obstipatie, pijnlijke darmen, een opgezette buik en een opgeblazen gevoel. Dit zijn zomaar wat klachten waarvan vier op de tien vrouwen tussen 25 en 65 jaar meerdere keren per week last hebben.
De cijfers staan in een onderzoek dat werd gedaan door producent Biohorma (bekend van het merk A.Vogel) onder ruim vierhonderd vrouwen. Niet alleen zijn de cijfers alarmerend (zo meldt 38 procent van alle vrouwen dat zij spijsverteringsklachten ervaren!). Ook blijkt dat spijsverteringsklachten nooit alleen komen. Als vrouwen spijsverteringsklachten ervaren, hebben ze zelfs zes verschillende symptomen. Hoe is dit te verklaren?
We vragen het aan Florentine van Vollenhoven. De cijfers uit het onderzoek verbazen haar niet echt. Ook zij ziet als natuurgeneeskundig therapeut met grote regelmaat vrouwen met allerlei spijsverteringsklachten. “Vooral obstipatie bij vrouwen is in mijn praktijk een veelvoorkomende klacht.” De reden? “De problemen worden veroorzaakt door uiteenlopende factoren. Maar bovenaan staat ons voedings- en drinkpatroon”, begint ze. “Veel mensen maken vermijdbare voedingsfouten, zoals onregelmatig eten. Ze belasten constant het spijsverteringsstelsel omdat ze de hele dag lopen te eten. Even pauze? Hup, weer een boterham naar binnen. Zo krijgt het spijsverteringssysteem nooit rust.”
Zo kan door onschuldige gewoontes de spijsvertering al van slag raken. Bijvoorbeeld: voortdurend kauwgom kauwen voor een frisse adem. “Met kauwgom zet je de spijsvertering op ‘alert’. Je vormt voortdurend speeksel. Elke keer denkt de darm: Ha, daar komt wat aan. Doordat je maar blijft kauwen en niks doorslikt, put je het spijsverteringssysteem uit.”
Voldoende vocht
Drinken bij de maaltijd is een andere gewoonte die vaak slecht uitpakt voor de spijsvertering. Het nadeel van water-, thee of wijn bij de maaltijd, is dat we minder goed gaan kauwen. We spoelen het eten weg. Door slecht kauwen, wordt het eten slechter verteerbaar. Nooit meer thee of een wijntje bij het eten? Toch wel: mits we eerst kauwen en dan pas drinken.
Ook te weinig drinken kan spijsverteringsklachten zoals obstipatie uitlokken, zegt Van Vollenhoven. “Wat je vaak hoort, is dat mensen anderhalf tot twee liter vocht per dag zouden moeten drinken. In het complementaire veld waarin ik werk, hanteer ik een meer specifieke sleutel: lichaamsgewicht gedeeld door dertig. Als je bijvoorbeeld zestig kilo weegt, kom je uit op twee liter vocht per dag. Deze sleutel heeft als consequentie dat vrouwen met overgewicht meer moeten drinken dan anderen.”
Meer drinken betekent overigens niet dat we continu naar het koffiezetapparaat moeten lopen. “In mijn praktijk kom ik mensen tegen die zeggen: ‘Ik drink wel veel koffie’. Als ik doorvraag, blijkt het te gaan om vijftien koppen per dag.” Omdat koffie bij mensen de activiteit van de dikke darm kan stimuleren (vooral mensen met prikkelbare-darm syndroom), is dit volgens Van Vollenhoven “vragen om ellende”.
Niet alleen voedingsgewoontes zijn belangrijk, maar ook vezelrijk eten. En, stelt Van Vollenhoven stellig: bewegen. “We bewegen allemaal veel te weinig.”
Piekeren
Ook vrouwen die zich zorgen maken en piekeren zijn serieuze kandidaten voor spijsverteringsproblemen. “Tot voor kort werd aangenomen dat het centraal zenuwstelsel de hele darm aanstuurt, maar dat blijkt niet zo te zijn. Het geeft wel prikkels af, maar de darm heeft zijn eigen, autonome zenuwstelsel.” Zo wordt maar liefst 95 procent van de neurotransmitter serotonine in de darm geproduceerd. Serotonine zorgt onder andere voor de peristaltiek, ofwel de samentrekkingen van de darmwand waardoor de darminhoud naar buiten wordt gewerkt.
“Bij stress is er een overproductie van de serotonine in de darm. En dus voelen we bij stress meer aandrang. Dat fenomeen kennen we allemaal. Als ik vroeger een belangrijke competitiewedstrijd moest tennissen, liep ik ook vlak voor de wedstrijd constant naar de wc. Maar als mensen veel spanning of emotionele stress voelen, heeft dit ook een direct effect op de spijsvertering.”
De aanmaak van serotonine in de darm verklaart voor Van Vollenhoven ook de rol die antidepressiva spelen bij spijsverteringsklachten. “Ik beschouw medicijngebruik als een van de belangrijkste oorzaken van spijsverteringsklachten. Het gebruik van antibiotica is in dit opzicht een open deur. Maar het gaat ook om antidepressiva, zoals Prozac. En juist deze medicijnen worden veel geslikt door vrouwen. Deze ‘selectieve serotonine heropnameremmers’(ssri’s) hebben direct invloed op het serotoninesysteem van de darm. Dat geeft vaak obstipatie of juist diarree.”
Medicijnen
Ze probeert daarom nu en dan, in overleg met artsen, het gebruik van antidepressiva te temperen bij haar cliënten. “Dit geldt ook voor de maagzuurremmers. Daarmee grijp je heel hoog in het spijsverteringssysteem in. Dat heeft gevolgen voor de rest van het maag-darmkanaal. Vroeg of laat ga je daar problemen ontwikkelen, omdat je geen volledige vertering hebt bovenin de maag. Ik probeer daarom altijd het gebruik van dit soort middelen terug te dringen.”
Ook door veel reizen, kunnen spijsverteringsproblemen ontstaan, zegt Van Vollenhoven tot slot. “We reizen naar verre landen waar we in contact komen met parasieten die buikpijn en andere klachten kunnen geven. Daarnaast leven we in een multiculturele samenleving. Veel mensen nemen het westerse voedingspatroon tot zich, terwijl ze daarvoor niet het geëigende spijsverteringsstelsel hebben. Je ziet dat bijvoorbeeld ook bij geadopteerde kinderen. Kinderen uit het verre oosten missen heel vaak het enzym lactase in de darm. Het gevolg is dat ze lactose, en dus zuivel, niet goed kunnen verteren. Als dit niet wordt onderkend, zijn klachten het gevolg.”
Oplossingen voor een gezonde buik (en darm)
De meeste mensen zoeken naar oplossingen voor hun spijsverteringsklachten. Maar wat doe wat?
Thee – Meer drinken helpt voor een betere spijsvertering, dat kan water zijn maar ook kruidenthee. Verschillende kruiden zijn namelijk goed voor de spijsvertering, bijvoorbeeld kamille-, munt-, venkel of brandnetelthee.
Vezels – Vezels zorgen voor een stabielere darmbeweging. Vezels zitten niet alleen in brood, maar ook in fruit en groente. Dit zijn de zachte, oplosbare vezels (prebiotica). Let op: wie meer vezels eet, moet ook meer drinken. Vezels nemen namelijk vocht op in de darmen. Wie te weinig drinkt, krijgt bij het eten van extra vezels juist last van méér verstopping.
Zuur eten – In karnemelk, yoghurt, biogarde, zuurkool, zuurdesembrood zitten van nature melkzuurbacteriën die goed zijn voor de spijsvertering en stoelgang.
Melkwei – Melkwei is een waterige vloeistof die ontstaat bij het kaasmaken. Het bevat onder andere melkzuur dat de darmflora en de spijsvertering ondersteunt.
Probiotica – Ook probiotica bestaat uit melkzuurbacteriën. Deze beïnvloeden de darmflora gunstig omdat ze het bacterieel evenwicht in de darm herstellen (bijvoorbeeld na een antibioticakuur).
Supplementen met probiotica – De probiotica herstelt het bacterieel evenwicht in de darm. Het kan als kuur worden gebruikt.
Zuiveldrankjes met probiotica – Hierin zit probiotica (gunstig voor de darmen en de spijsvertering), maar ook suiker.
Lijnzaad – Dit zaad uit de vlasplant bevat veel vezels en zogenoemde ‘slijmstoffen’. Dit zorgt voor een positieve invloed op de stoelgang. Zo zorgen de slijmstoffen voor een beschermende en gladde laag op de darmwand. Dit bevordert de stoelgang zonder hierbij de darmwand te irriteren. Let op: gebroken lijnzaad is effectiever dan de hele lijnzaad.
Laxeermiddelen – Laxeermiddelen zijn gebaseerd op een snelle passage van het voedsel. Dat voelt misschien beter als we verstopt zijn, maar is feitelijk een ongezonde oplossing. Door de snellere doorgang krijgt het lichaam niet de kans voedingsstoffen, vitaminen en mineralen uit het voedsel op te nemen.
Extra tips van Florentine van Vollenhoven:
- “Heb je een afspraak en wil je kauwgom gebruiken? Doe het een paar minuten om je mond te verfrissen en haal hem er dan uit.”
- “Stel toiletbezoek niet uit. Ik gaf eens een groep verpleegkundigen uit de thuiszorg een vitaliteitstraining. Als zij op pad waren, wilden ze niet gebruikmaken van het toilet en hielden het op. Als je dat maar lang genoeg doet, werkt dat vanzelf spijsverteringsklachten in de hand
- “Genoeg drinken is belangrijk. Maar soep, appels of komkommers tellen ook.”